Page 32 - 10. Sınıf Biyoloji Öğretmenin Ders Notları

¦ HÜCRE BÖLÜNMELERİ § 31 31

Yumurtanın Yapısı
Nükleus Sitoplazma
y İnsanlarda yumurta hücresi yaklaşık 150 mik-
ron büyüklüğündedir. Yumurta hücresi büyük Granüller
ve hareketsizdir. Farklılaşmış

y Yumurta zarı protein, glikoprotein ya da poli- folikül hücreleri
sakkaritten oluşan ve zona pellusida adı verilen Yumurta zarı
jel benzeri örtü ile çevrilidir. Bu örtü türe özgü Zona pellicuda
yapıya sahiptir ve yumurtayla aynı türe ait
EDİTÖR YAYINEVİ
spermlerin döllenmesini sağlar. Yumurta geli- İnsan yumurta hücresinin yapısı
şim aşamasında folikül hücreleri ile çevrilidir.
4. Hermafroditizm

y Hem dişi hem erkek üreme organı (gonad) bulunduran bireylere hermafrodit (erselik) adı verilir.
Hermafroditlik iki çeşittir.

y Gerçek hermafroditizm: Planarya ve tenya gibi canlılar aynı anda hem yumurta hem de sperm
oluşturup kendi kendini döller. Mayoz ve döllenme sayesinde kalıtsal çeşitlilik sağlanır.

y Yalancı hermafroditizm: Toprak solucanı gibi canlılar farklı dönemde yumurta, farklı dönemde
sperm oluşturduklarından kendi kendini dölleyemez, bu yüzden ikinci eşeye ihtiyaç duyar. İki
farklı eşey mayoz ve döllenme olaylarını gerçekleştirdiğinden gerçek hermafroditizmden daha
fazla çeşitlilik sağlar. Hermafroditizm bazı çiçekli bitkilerde de görülür.

EŞEYSİZ VE EŞEYLİ ÜREMENİN KARŞILAŞTIRILMASI

Eşeysiz Üreme Eşeyli Üreme
y Ata canlı tektir. y Ata canlı genelde iki tanedir.
y Temelini mitoz bölünme oluşturur. y Temelini mayoz bölünme ve döllenme oluşturur.
y Genetik yapısı benzer bireyler meydana gelir. y Genetik yapısı farklı bireyler meydana gelir.
y Üreme zamanı kısadır. y Üreme zamanı genelde uzundur.
y Ata canlının bütün genetik özellikleri koru- y Farklı özellikler ortaya çıkabilir.
nur. y Çeşitlilik mutasyon, krossing over, homo-
y Çeşitlilik ancak mutasyonla ortaya çıkabilir. log kromozomların ayrılması ve döllenme gibi
y Genelde tek hücrelilerde, bazı omurgasız olaylarla sağlanır.
hayvanlarda, bitkilerde görülür. y Bazı prokaryot ve protista üyeleri ile man-
y Bireylerin farklı ortam şartlarına uyumu tar, bitki ve hayvanlarda görülür.
güçtür. y Genelde meydana gelen bireylerin farklı
ortam şartlarına uyum sağladığı görülür.
NOTOT
N
y Hücre döngüsü genlerin kontrolü altındadır. Hücre döngüsünde genlerin denetiminde sentez-
lenen işlevsel bazı protein yapısındaki moleküller görevlidir. Bu moleküllerin miktarlarındaki ve
aktivitelerindeki değişim hücre döngüsündeki olayların hızını belirler.