Page 103 - 10. Sınıf Coğrafya Öğretmenin Ders Notları

¦ §
10202 BEŞERİ SİSTEMLER
1
NÜFUSUN EĞİTİM DURUMU

* Nüfusun eğitim durumuna bakılarak ülkelerin gelişmişlik düzeyi hakkında bilgi edinilebilir. Gelişmiş
ülkelerde okuryazar oranı yüksektir.

* Türkiye’de 1 Kasım 1928 yılında çıkarılan Yeni Türk Harflerinin Kabulü Kanunu’yla Arap harfleri
yerine Latin harfleri kabul edilmiş ve okuma-yazma seferberliği başlamıştır. Okuryazar ora-
nında büyük bir gelişme yaşanmıştır.

* Okuryazar olanların çoğunu ilkokul, ortaokul ve ilköğretim mezunları oluşturmaktadır. Türkiye’de
EDİTÖR YAYINEVİ
örgün ve yaygın eğitime de önem verilmektedir. Türkiye’de kadın okuryazar oranı erkek okurya-
zar oranına göre daha düşüktür.

NÜFUSUN KIR VE KENTE DAĞILIMI

* Nüfusun yarısından fazlası tarımdan kazanç sağlıyorsa kırsal; sanayi, ticaret vb. tarım dışı
sektörlerde çalışıyorsa kentsel nüfus olarak değerlendirilir.

* Nüfusun 10.000’in altındaki yerlere kırsal yerleşim, nüfusu 10.000’in üstündeki yerler kentsel
yerleşim olarak kabul edilmektedir. Türkiye’de kentsel nüfus oranı artarken, kırsal nüfus oranı
azalmaktadır. Sanayinin fazla gelişmiş olduğu Marmara, kentsel nüfus oranının en fazla olduğu
yerdir.

* Karadeniz ve Doğu Anadolu’da kırsal nüfus oranı fazladır. Çünkü bu bölgelerde sanayi gelişme-
miştir. İnsanlar daha çok tarımla ilgilenmektedir.

YERYÜZÜNDE GÖÇLER

* İnsanların ekonomik, sosyal, doğal ve siyasal nedenlerden dolayı sürekli yaşadığı yerden başka
yerlere toplu veya bireysel olarak kalıcı veya geçici olarak yerleşmeleri olayına göç denir.

* İlk insanlar avcılık ve toplayıcılıkla geçindikleri için göçebe yaşamaktaydılar.

* Bu dönemde yapılan göçlerin başlıca nedenleri daha iyi beslenme koşullarına ulaşmaktı. Doğal
afetler, iklim değişiklikleri, savaşlar, ülke içindeki karışıklıklar ve uluslararası antlaşmalar göçle-
rin başlıca nedenleridir. Göç alan yerlerde çekici, göç veren yerlerde ise itici faktörler etkilidir.

* Göçler sürekliliklerine göre geçici ya da sürekli göçler olarak sınıflandırılırlar. Mevsimlik tarım
işçiliği, yayla etkinlikleri ve tatil geçici göçlerin başlıca nedenleridir.
* Göçler isteğe bağlı olabileceği gibi zorla da olabilir. İsteğe bağlı göçler kırdan kente, az gelişmiş
yerlerden gelişmiş yerlere doğru olanıdır.

* Göçler mekâna göre; kırdan kıra, kırdan şehre, şehirden kıra ve şehirden şehire olmaktadır. Ülke
içinde yapılan göçe iç göç, ülke dışına yapılan göçe ise dış göç denir.
* Yeryüzündeki göçler tarihte meydana gelen büyük göçler ve günümüzdeki göçler olmak üzere ikiye
ayrılır.