Page 125 - 10-sinif-telafi

124 KLASİK ÇAĞDA OSMANLI
TOPLUM DÜZENİ
OSMANLI’DA TOPRAK MÜLKİYETİ VE TARIM- • Çifthane sistemi üç unsurdan meydana gelirdi. OSMANLI’DA TİCARET VE TİCARİ
SAL ÜRETİM Bunlar; emek kaynağı olarak aile (hane), ko- MEKÂNLAR
• Osmanlı Devleti’nde köylüler çifthane sistemine EDİTÖR YAYINEVİ
TARIMSAL ÜRETİM VE ÇİFTHANE SİSTEMİ şum gücü olarak bir çift öküz, bir çift öküzle • Osmanlı sınırlarının genişlemesiyle eko-
• Osmanlı toprak sisteminin temeli İslam toprak işlenebilir boyutlarda arazidir (çiftlik). nomik faaliyetlerden olan tarımın yanı
hukukuna dayanmaktadır. Osmanlılar toprak sis- • Osmanlı bu sistem sayesinde toprakların ba- sıra ticaret de önem kazanmaya başla-
temini oluştururken kendinden önceki Türk-İslam ğımsız işletilmesi ve zirai üretimin sürdürülme- dı. Akdeniz ve Karadeniz’de denetimin
devletlerinin toprak sisteminden yararlanmıştır. sini garanti altına almıştır. sağlanması, İpek ve Baharat yollarının
• Osmanlı toprak sistemi miri toprak, mülk toprak OSMANLI EKONOMİSİNDE LONCA TEŞKİLATI Osmanlı Devleti’ne geçmesi ticari faali-
ve vakıf toprak olmak üzere üçe ayrılmıştır. yetlerin artmasında etkili oldu.
Miri Toprak: Mülkiyeti devlete ait topraklardır. Bu top- LONCA TEŞKİLATI • Devlet ticaretin gelişmesi için iç ticaret-
• Osmanlı Devleti’nde kasaba ve şehirlerde üre-
raklar gelirlerinin kullanımına göre bölümlere ayrılmıştır: tim yapan zanaat erbabı sınıflar biçiminde lon- te uğraşanlardan alınan verginin düşük
⤷ Paşmaklık: Padişahın annesi, kızları ve eşlerine aittir. calar hâlinde teşkilatlanmışlardır. Lonca teşki- tutulması ve ticari mekânların açılması
⤷ Malikane: Devlet adamlarına hizmetleri karşılığı latının aşağı derecelerinde çıraklar, kalfalar, ve gibi önlemler aldı. Ticari malın yolculu-
mülk olarak verilirdi. ustalar yer alırken üst derecelerinde ise şeyh, ğunda mola verdiği ya da sonlandırıldığı
⤷ Dirlik: Gelirleri sivil ve asker devlet görevlilerine nakib, duacı, çavuş, yiğitbaşı ve kethüda yer yerlerde liman, kervansaray, han, kapan,
ayrılırdı. almıştır. Loncalar Türkiye Selçuklu Devleti’nde bedesten, çarşı ve pazar adı verilen ticari
⤷ Yurtluk: Mahalli beylere verilen arazidir. kurulmuş esnaf teşkilatı olan Ahi Teşkilatının mekânlar kuruldu.
⤷ Ocaklık: Tersane giderleri ve kale muhafızları- devamı niteliğindedir. Ancak Ahi Teşkilatı yal-
nın masrafları için ayrılan arazilerdir. nızca Müslüman tüccarlara açıkken, Loncalar
⤷ Arpalık: Maaşlarına ek olarak saray adamlarına ve içerisinde gayrimüslim esnaflar da bulunmuş- OSMANLI VAKIF SİSTEMİ
ilmiye sınıfından bazı yüksek rütbelilere verilirdi. tur. Ürünlerin, kalite kontrolünün yapılması, OSMANLI’DA VAKIF GELENEĞİ
Mülk Toprak: Mülkiyeti kişilere ait olan topraklardır. arz-talep dengesinin düzenlenmesi, iş yeri • Toplumun ihtiyaç duyduğu dini ve sosyal
Mülkiyeti Müslümanlara ait olan Öşri toprak ve mül- açma izninin verilmesi, fiyat denetiminin yapıl- hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla oluş-
ması, mesleki eğitimin verilmesi loncaların belli
kiyeti gayrimüslimlere ait olan Harici toprak olmak başlı görevleri arasındaydı. turulan hayır kurumlarına vakıf adı verilir. Os-
üzere ikiye ayrılırdı. manlı Devleti’nde vakıflar halkın sosyal,
Vakıf Toprak: Gelirleri sosyal hizmetler (cami, mescit, NARH SİSTEMİ ekonomik, din, eğitim gibi ihtiyaçlarını
medrese, zaviye vb.) ve hayır işleri için ayrılmış olan • Lonca teşkilatı içinde yiyecek ve diğer tükeyim karşılamak amacıyla oluşturulan kurum-
topraklardır. mallarına konulan fiyat sınırı, sınıflandırma ve lar olarak önemli roller üstlenmişlerdir.
ÇİFTHANE SİSTEMİ kontrol altında tutma, sabit fiyat tespiti için • Vakıflar sosyal adaletin sağlanmasında
narh uygulaması getirildi. Bu uygulama saye- etkili olmuştur. Fethedilen topraklarda
göre teşkilatlanmıştır. sinde haksız rekabet önlenmiş fiyat artışlarına Türk İslam kültürünün yayılmasında rol
• Osmanlı Devleti’nde nüfusun çoğunluğu kırsal karşılık halk korunmuş, piyasada tekelcilik en- oynamıştır. Ticaretin gelişmesini sağla-
kesimde yaşandığı için ekonomisinin temeli ta- gellenmiş ve temel besin kaynakları üzerinde mışlardır. Sağlık ve eğitim hizmetlerinin
rımsal üretime dayalıdır. fiyat ve kalite istikrarı sağlanmıştır. yürütülmesinde etkin rol oynamışlardır.