Page 136 - 10-sinif-telafi
P. 136

BEŞERİ SİSTEMLER  135

                NÜFUSUN ÖNEMİ VE ÖZELLİKLERİ           YERYÜZÜNDE NÜFUS DAĞILIŞI                 Kenarları İçe Çökük Nüfus Piramidi
           •  Sınırları belli bir alan içerisinde yaşayan insan sa-  •  Güneydoğu  Asya,  Batı  Avrupa,  ABD’nin  doğu   yaş grupları
           1. Sıçrama Dönemi: İnsanların çeşitli aletleri icat İTÖR YAYINEVİ
                                                                                                         65+
             yısına nüfus adı verilir.                    kıyıları, Afrika’da Nil Deltası yoğun nüfuslu böl-  60-64
                                                                                                        55-59
           •  Dünyada bilinen ilk nüfus sayımları; Çin, Sümer   gelerdir. Amazon ve Kongo Havzaları, Antarkti-  50-54  60
                                                                                                        45-49
                                                                                                        40-44
             ve  Mısır  toplumlarında  yapılmıştır.  Türkiye  tari-  ka Kıtası, Grönland Adası, çöl bölgeleri seyrek   35-39
                                                                                                        30-34
                                                                                                        25-29
             hinde ise II. Mahmut tarafından ilk nüfus sayımı   nüfuslu bölgelerdir.                    20-24      15
                                                                                                        15-19
             yapılmıştır.                                                                               10-14   milyon
                                                                                                         5-9
                                                                                                         0-5
           •  Bugünkü gibi modern anlamda ilk nüfus sayımı   Dünyada Nüfusun Dağılışını Etkileyen Faktörler  0  5  10 15 20  8 6 4 2 0  2  4  6  8
             İskandinav ülkelerinde yapılmıştır.                                                 Kenarları içe çökük ikinci piramitte, doğum
           •  Dünyada nüfus sayımı yapılırken iki yöntem kul-  Doğal Faktörler   Beşeri Faktörler  oranları yüksektir. Ölüm oranları kısmen azal-
             lanılır. De Facto; nüfus sayımının yapıldığı gün in-    ● İklim      ● Tarım ve Sanayi  mıştır. Nijerya, Meksika, Peru ve Kolombiya
             sanlar hangi yerleşim biriminde ise oranın nüfusu     ● Yeryüzü şekilleri    ● Madencilik
             olarak kayda geçer. De Jure; insanlar nerede ika-    ● Toprak yapısı    ● Ulaşım    gibi ülkelerin nüfus piramitleri bu şekildedir.
             met ediyorsa o yerin nüfusu olarak kayda geçer.
           •  Gelişmiş ülkelerde yaşlı nüfus oranı fazla, çocuk     ● Su kaynakları    ● Turizm
             nüfus oranı azdır.
           •  Gelişmekte olan ve geri kalmış ülkelerde okurya-  NÜFUS PİRAMİTLERİ                Arı Kovanı Nüfus Piramidi
                                                                                                         yaş grupları
             zar oranı düşüktür.                       Nüfusun yaş gruplarına ve cinsiyete göre dağılı-  65+
           •  Nüfusun kent ve kır dağılımı ülkelerin gelişmişlik   şını gösteren grafiklere nüfus piramidi adı verilir.   60-64
                                                                                                        55-59
                                                                                                        50-54
             düzeyine göre değişmektedir. Gelişmiş ülkelerde   Nüfus piramitleri ülkelerin gelişmişlik durumuna   45-49  60
                                                                                                        40-44
                                                                                                        35-39
             nüfusun önemli bir kısmı kentlerde yaşamaktadır.  göre beş gruba ayrılır.                  30-34
                                                                                                        25-29
                                                                                                        20-24
                                                                                                        15-19       15
           DÜNYA NÜFUSUNUN TARİHSEL SÜREÇTEKİ                                                           10-14    milyon
                                                                                                         5-9
                                                                                                         0-5
           DEĞİŞİMİ                                    Üçgen Şeklindeki Piramitler                        0  5  10 15 20  6 4 2 0  2  4  6
           •  Dünya nüfusu üç büyük sıçrama yaşamıştır.  Düzgün bir üçgene   60-64 yaş grupları  Arı kovanı şeklindeki bu tip piramit düşük
                                                                         65+
                                                                        55-59
                                                       benzeyen (eş kenar
                                                                        50-54
                                                                        40-44
           etmesiyle başlamıştır.           ED         üçgen)  bu  pira-  45-49     60           doğum oranı ve düşük ölüm oranı (en genç-
                                                                        35-39
                                                                                                 ten  en  yaşlıya  doğru  yaş  grupları  çok  az
                                                                        30-34
                                                                        25-29
           2.  Sıçrama  Dönemi:  Hayvanları  evcilleştirme  ve   mit  yüksek  doğum   20-24  15  belirgin) olan ülkelere aittir. Nüfusun dura-
                                                                        15-19
                                                                        10-14
           tarımsal faaliyetler ile başlamıştır.       oranlarına  sahip   5-9 0  5  10  15 20 milyon  8 6 4 2 0  2  4  6  8  ğan bir yapıda olması söz konusudur. Geliş-
                                                                         0-5
           3. Sıçrama Dönemi: Sanayi Devrimi ile beraber mey-  ülkelere  aittir.  Bu             miş ülkelerin nüfus piramitidir. Avrupa ülke-
           dana gelmiştir. Tıpta ilerlemeler, beslenme ve sağlık   ülkelerde çocuk ve genç nüfus fazla, yaşlı nüfus ise   lerinde görülür. İsveç, İngiltere, Danimarka,
           koşullarının gelişmesiyle insanın yaşam standartları   azdır. Mısır, Afganistan, Kenya ve Hindistan örnek
           yükselmiştir.                               verilebilir. Bu tür ülkelerde nüfus artış hızı yüksektir.  Almanya, İtalya ve İsviçre örnektir.
   131   132   133   134   135   136   137   138   139   140   141