Page 405 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

OLASILIK İLKELERİ - MENDEL İLKELERİİ - MENDEL İLKELERİ
OLASILIK İLKELER 2. ÜNITE 405
KALITIM VE BİYOL
Olasılık
KALITIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİKOJİK ÇEŞİTLİLİK Olasılık IlkeleriIlkeleri
• Kalıtımla ilgili çaprazlama sonuçlarının değerlendiril-
KALITIMIN GENEL ESASLARI mesinde olasılık ilkeleri kullanılır.
• Canlılara ait özelliklerin nesilden nesile aktarılmasına
kalıtım adı verilir.
• Anne ve babadan yavru döllere genlerle aktarılan 1/2 1/2
özelliklere kalıtsal özellikler denir.
• Kalıtsal özelliklerin nasıl aktarıldığını inceleyen bilim
dalına genetik denir. 1/2 1/2x1/2=1/4 1/2x1/2=1/4

EDİTÖR YAYINLARI
K
Kalıtımla Ilgili Kavramlaralıtımla Ilgili Kavramlar 1/2
1/2x1/2=1/4 1/2x1/2=1/4
Karakter: Bireyler arasında çeşitlilik gösteren, bir nesil-
den diğer nesile aktarılabilen niteliklere denir. Bezelye- • Şansa bağlı bir olayın sonucu, bağımsız yeni olayın
lerdeki çiçek rengi ve tohum şekli örnek olarak verilebilir. sonucunu etkilemez.
• Bir karakterin farklı tiplerine özellik denir. Saçın siyah • Örnek; paranın yazı gelme olasılığı her seferinde
veya sarı olması örnek verilebilir. 1\2'dir.
Gen: DNA üzerinde belli bir karakter ile ilgili nükleotit di- • Aynı sonuca iki farklı durumla ulaşılıyorsa bu durumla-
zisine genetik şifre denir. rın ayrı ayrı olma olasılıklarının toplamı ile sonuç elde
Alel Gen :Bir karakteri kontrol eden gen çiftidir. edilir.

Lokus: Kromozom üzerindeki genin bulunduğu bölgedir. • Örneğin bir para iki kez havaya atıldığında atışların
birinci durumda tura-yazı, ikinci durumda yazı-tura
Diploit Hücre: Eşeyli üreyen canlıların vücut hücreleri, gelme olasılığı;
biri anneden biri babadan gelen iki kromozom takımına
denir. 2n ile gösterilir. 11 + 11 = 1 + 1 = 1 olur.
.
.
22 22 4 4 2
Baskın Gen (Dominant): Her zaman etkisini ortaya çı-
karan gendir, büyük harf ile gösterilir. A, AA gibi İlk durumda İkinci durumda
ilk atışın tura, ilk atışın yazı,
Çekinik Gen (Resesif): Alel genlerden birisi baskın gen sonrakinin yazı sonrakinin tura
olmadığı durumda etkisini fenotipte gösteren gendir. Kü- gelme olasılığı
çük harf ile gösterilir. a, aa gibi gelme olasılığı
Homozigot (Saf, Arı): Bir karakter için aynı alel genleri Mendel’in Bezelye Bitkisini Seçmesinin
taşıyan bireylere denir. (AA, aa gibi) Homozigot bireyler Nedenleri
mayozla tek çeşit gamet oluşturur.
Heterozigot (Hibrit, Melez ): Bir karakter için farklı alel • Çok çeşit içermesi (çiçek rengi, çiçek konumu gibi.
genleri taşıyan bireylere denir. (Aa ya da AB) Heterozigot • Kısa sürede büyüyerek fazla sayıda tohum üretebil-

bireyler mayozla iki çeşit gamet oluşturur mesi
Fenotip: Canlıların dış görünüşüdür. Çevresel faktörler • Çiçeklerin kendi kendilerini dölleyebilmesi

ve genlerin çalışmasıyla ortaya çıkan özelliktir.
Mendel
Mendel Ilkeleri ve UygulamalarıIlkeleri ve Uygulamaları
Genotip :Bir karaktere ait genlerin tümüne denir.
• AA, bb, Cc, DD, Ee genotipi, A, b, C, D, E ise fenotipi • Farklı özellikteki iki saf dölü (Parental=P) çaprazladı-
ğında ortaya çıkan bezelyenin (F dölü) ebeveynler-
ifade eder. 1
den birine benzediğini tespit etti.
Çaprazlama: Ata canlılardan gelen gametlerin birleşti- • Yeni bezelyeleri (F ) kendi aralarında çaprazladığında
rilmesidir. 1
ise diğer ebeveyne benzeyen bezelyelerin ortaya çık-
F Dölü: İki saf dölün çaprazlanması ile oluşan yeni bi- tığını gözlemlemiştir. (F dölü).
1
2
reylerdir. • Mendel F dölüne ait özelliklere çekinik (resesif), F
2
1
F Dölü: F döllerinin çaprazlanması sonucu oluşan bi- dölünde ortaya çıkan özelliklere baskın (dominant)
2
1
reylerin çaprazlanması ile oluşan bireylerdir. adını vermiştir.