Page 449 - 10. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

ANADOLU'NUN TÜRKLEŞME SÜRECI - 1U'NUN TÜRKLEŞME SÜRECI - 1
ANADOL 1. ÜNİTE 449
ANADOLU'DA KURULAN ILK TÜRK Çak
Çaka Beyliği (1081 - 1093)a Beyliği (1081 - 1093)
DEVLETLERI • Izmir ve çevresinde kurulduğundan Izmir Beyliği ola-
rak da anılır. Kurucusu Çaka Bey’dir.
Saltuklular (1072 - 1202)
Saltuklular (1072 - 1202)
• Ebu’l-Kasım Saltuk Bey tarafından kuruldu. • Istanbul’u fethetmek için Peçeneklerle ittifak kurduysa
da amacına ulaşamadı.
• Erzurum merkez olmak üzere Kars, Oltu, Bayburt,
Malazgirt ve Artvin civarında hüküm sürdü. • Oluşturduğu donanma ile Midilli, Sakız, Rodos, Sisam
• Bölgenin, Akdeniz limanları, Kafkaslar ve Türkistan gibi Ege adalarını ele geçirdi.
arasında gidip gelen büyük kervan yolunun güzerga- • Bu güçlü donanmadan kurtulmak isteyen Bizans, Tür-

hında bulunması ticari hayatını oldukça canlı tuttu. kiye Selçukluları ile Çaka Bey’in arasını açtı.
EDİTÖR YAYINLARI
• Haçlılara ve doğuda Gürcülere karşı mücadele ettiler. • Çaka Bey I. Kılıç Arslan tarafından öldürüldü.
• Anadolu’da kurulmuş ilk Türk beyliği olan Saltuklu- • Çaka Bey’in 1095 yılında ölümü ile Türk denizciliği

lar’ın varlığına Türkiye Selçuklu hükümdarı Rükneddin önemli bir darbe aldı. Bu beyliğin yıkılmasıyla Batı
Süleyman Şah son verdi. Anadolu’daki Türk egemenliği sona erdi.
• Kale Cami, Tepsi Minare, Ulu cami, Üç Kümbetler,
Mama Hatun Türbesi Saltuklular’dan günümüze kalan { Bu beylikler dışında Dilmaçoğulları ve Ahlatşatlar
önemli mimari eserlerdir. (Sökmenliler) de Anadolu’nun Türkleşmesine hizmet
Danişmentliler (1080 - 1178)
Danişmentliler (1080 - 1178) etmiştir.
• Danişment Ahmet Gazi tarafından Sivas merkezli ku-
Artuklular (1102-1231)
ruldu. Artuklular (1102-1231)
• Sivas, Malatya, Kayseri, Tokat, Niksar ve Amasya ci- • Artuklu Beyliği Artuk Bey tarafından Doğu ve Güney-

varına hakim oldular. doğu Anadolu Bölgesi’nde kuruldu.
• Hakim oldukları bölgelerde eğitim, bilim, sosyal ve • Bu dönemde Mardin, Diyarbakır, Harput (Elazığ), Bat-

kültürel alanındaki gelişmelere katkıda bulundular. man ve çevresi Orta Çağ’ın en önemli ticaret ve kültür
• Türkiye Selçuklu Devleti ile birlikte Haçlılara, karşı merkezleri arasında yer aldı.

mücadele ettiler. Ayrıca Bizanslılarla ve Ermenilerle • Artuk Bey’in ölümünden sonra Artuklular üç kola ay-
de mücadele ettiler. rıldı.
• Anadolu’nun ilk medresesi sayılan ve tıp eğitimi veri-
len Yağıbasan Medresesi’ni kurdular. › Hasankeyf Amid (Diyarbakır) Kolu (1102 - 1231)
• Danişmentnâme adlı manzum türdeki eserde, Daniş- › Harput Kolu (1112 - 1233)
mentlerin ülkelerine yaptığı hizmetler anlatılmaktadır. › Mardin Artuklu Kolu (1106 - 1409)
Danişmentlilerin varlığına Türkiye Selçuklu hükümdarı
II. Kılıç Arslan son verdi. • Başa geçen hükümdarlar, imar faaliyetlerini ve tarım-
sal üretimi desteklediler.
Mengücekliler (1080 - 1228) • Pek çok merkezde saray, cami, köprü, çarşı, türbe,
Mengücekliler (1080 - 1228)
• Erzincan - Divriği Kemah ve Şebinkarahisar dolayla- hastane, kale ve imaret yaptılar.
rında hüküm süren Mengücekliler Beyliği Mengücek
Gazi tarafından kuruldu. • Van Gölü üzerinden gemilerle yapılan nakliyat, Ah-
• Mengücek Gazi Gürcü ve Pontus Rum Imparatorluğu lat’ın ticari merkez olmasında önemli rol oynadı.
ile mücadele ederek Rumların güneye inmesini engel- • Bu dönemde yapılan, taş işçiliğinin şaheserleri ara-

ledi. sında yer alan Malabadi Köprüsü günümüzde hala
• Anadolu’yu Iran’a bağlayan büyük kervan yolunun Er- kullanılmaktadır.

zincan’dan geçmesi şehirde ekonomik canlılığı artırdı. • Hasankeyf koluna Eyyübiler, Mardin koluna Karako-
• Bilimin ve kültürün gelişmesine katkıda bulunan Men- yunlular, Harput koluna ise Türkiye Selçukluları son

gücekliler bilim insanlarını desteklediler. verdi.