Page 133 - 10. SINIF FAVORİ TARİH DEFTERİM

7. ÜNİTE: KLASİK ÇAĞ’DA OSMANLI TOPLUM DÜZENİ ETKİNLİK DEFTERİ

7. Osmanlı’da Vakıf Sistemi

Etkinlik Aşağıdaki soruları verilen metne göre örnekteki gibi cevaplayınız.

Osmanlı’da Vakıf
Vakfın temelini insanlığa karşı şahsi ve vicdani sorumluluk hissi, iyilik, şefkat, yardımlaşma ve dayanışma duygusu gibi
değerler oluşturmuştur. Vakıf, kişilerin taşınır ya da taşınmaz mallarını toplum yararına ebedî olarak bağışlamasıdır. Os-
manlı Devleti’nde toplumdaki sosyal dengenin sağlanmasında etkili olan vakıflar; sosyal barışın ve adaletin korunmasında
devlet, toplum ve fert ilişkisinin olumlu yönde gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Devlet; cami, imarethane, medrese,
şifahane, hamam ve kervansaray gibi dinî ve sosyo - ekonomik tesisleri vakıflar yoluyla yaptırmıştır. Bu eserlerin yapılma-
sında sürekli kolaylıklar sağlayan Osmanlı Devleti, hayırseverleri teşvik edici bir rol üstlenmiştir. Şahısların vakıf yoluyla
yaptırdığı eser ve tesisler sayesinde toplumun ihtiyacı karşılanmıştır. Vakıf müessesesinin kurulmasında en etkin unsur
inançtır. Hayır yapan insanlar, toplumda örnek bireyler olmuştur. Bu nedenle padişahlar başta olmak üzere hanedan
üyeleri ve birçok devlet adamı da çeşitli vakıflar kurmuştur. Orhan Gazi “Mal odur ki hayra sarf oluna.” ilkesiyle İznik’te
bir medrese vakfederek sonraki padişahlara örnek olmuştur. Sahibi bulunduğu bir mülkü toplumun yararına ebedî olarak
tahsis eden yani vakfeden kişiye vâkıf, vakfedilen mala mevkuf denirdi. Vakfın işleyişini, amaçlarını anlatan ve vakfın tü-
züğü kabul edilen vakfiyenin, kadının onayından geçmesi gerekirdi. Vakfın idarecisi olan mütevelli; vakıfla ilgili idari, mali
her türlü işlemden sorumluydu. Vakfedilen mallar satılamaz, devredilemez ve miras bırakılamazdı.

1 Osmanlı’da vakfın temelini hangi değerler oluşturmuştur? İnsanlığa karşı şahsi ve vicdani sorumluluk hissi, iyilik,
şefkat, yardımlaşma ve dayanışma duygusu

2 Sahibi bulunduğu bir mülkü toplum yararına tahsis eden ki- Sahibi bulunduğu bir mülkü toplumun yararına ebedi
şiye ne denilmektedir? olarak tahsis eden yani vakfeden kişiye vakıf denir.

3 Vakıf müessesesinin kurulmasında en çok hangi unsur et- İnanç
kili olmuştur?

4 Hangi Osmanlı padişahı vakıf konusunda kendisinden son- Orhan Gazi
ra gelen padişahlara örnek olmuştur?

5 Osmanlı Devleti’nde vakıflar aracılığıyla ne gibi tesisler Cami, imarethane, medrese, şifahane,
inşa edilmiştir? hamam ve kervansaray

6 Mütevelli nedir? Vakıf idarecisine denir.

7 Vakfın işleyişini ve amaçlarını anlatan tüzüğün kimin ona- Kadı
yından geçmesi gerekir?

8 Sahibi bulunduğu bir mülkü toplumun yararına ebedi olarak Vakfeden
tahsis eden kişiye ne denir?

9 Osmanlı’da herhangi bir şahsın vakfettiği mala ne isim ve- Mevkuf
rilmiştir?

10 Osmanlı’da kimler toplumda örnek bireyler olmuştur? Hayır yapan insanlar

Markaj Yayınları / 10. Sınıf Tarih 133
MARKAJ YAYINLARI