Page 70 - 10. SINIF FAVORİ TARİH DEFTERİM

ÖZETİN ÖZETİ 4. ÜNİTE: BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI MEDENİYETİ

OSMANLI’DA SÖZLÜ VE YAZILI KÜLTÜR

Osmanlı’da Sözlü ve Yazılı Kültürün Toplum Hayatına Etkileri

Sözlü Kültür Yazılı Kültür

Q Osmanlı’daki sözlü ve yazılı kültürün en güzel örnekleri; Q Yazılı kültür ürünleri, Eski Anadolu Türkçesiyle (XIII. yy.)
sözlü edebiyat, halk ve divan edebiyatı dönemlerinde oluş- başlamıştır.
turulmuştur. Q XIV ve XV. yüzyıllarda da gelişimini sürdürmüştür.
Q Destanlar ve şiirler sözlü edebiyat ürünleridir.
Q Battalnameler, Danişmendnameler ve Saltuknamelerle des-
Q Destanlarda ve şiirlerde yer alan vatan sevgisi gibi tema- tan geleneği devam etmiştir.
lar, Osmanlı’nın fetih hareketlerine de yansımıştır. Q Bu eserler; dönemin dil, tarih, folklor vb. yönlerden araş-
tırılmasına katkı sağlamıştır.
Q Aşık ve ozanlar sözlü kültürün taşıyıcıları ve koruyucuları
olmuşlardır. Q Osmanlı’nın kuruluşuyla birlikte tasavvuf inancı hızla yayıl-
mıştır.
Q Kahvehaneler, panayırlar ve köy odaları gibi yerler sözlü
kültürün yaşatılmasını sağlamıştır. Q Belli bir tarikata bağlı olan şairler, tekke ve tasavvuf
edebiyatını oluşturmuştur.
Q Leyla ile Mecnun, Ferhat ile Şirin, Arzu ile Kamber gibi çok
bilinen aşk hikayeleri halk arasında çok tutulmuştur. Q Hoca Ahmet Yesevi, Kaygusuz Abdal, Seyyit Nesimi, Yunus
Emre dönemin önemli tasavvuf şairleridir.
Q Saraylarda başlatılan helva sohbetleri de bir başka sözlü
kültür geleneğidir. Q XV. yüzyılda aşıklık geleneği oluşmuştur.
Q Helva sohbetleri ilahilerin, marşların söylendiği, oyunların Q Aynı zamanda yazılı kültürün önemli bir bölümünü İslam
oynandığı toplantılardı. medeniyetinin etkisiyle divan edebiyatı oluşturmuştur.

II. Murat Dönemi’ndeki Kültürel Gelişmeler

Q Ülkesinde kültür ve ilim hayatını yükseltmeyi amaçladı. Q Türkçe eserler yazdırdığı gibi birçok yabancı eserin de ter-
Q İlim adamı ve bilginlere karşı son derece cömert davrandı. cümesini sağladı.
Q Türk diline önem verdi. Q Âşık Paşa’nın yazdığı “Garipname” adlı eser Türkçe yazımı
teşvik edilen eserlerdendir.

Dönemin Türk Diline Ait Yazılan Önemli Eserleri

Tevârih-i Âl-i Selçuk Danişmendnâme Hüsrev ve Şirin Kâbusnâme Muhammediyye (Yazı-
(Yazıcızâde Ali) (Molla Arif Ali) (Şeyhi) (Mercimek Ahmet) cızâde Mehmet Efendi)

Şair Sultanlar

Q Osmanlı hanedanı, sanatkâr mizaçlı sultanlarıyla da adın- Q Bazı sultanlar şiirlerinde şu mahlasları kullandılar;
dan söz ettirmiştir. 5 I. Murat: Murâdi
Q Osmanlı şehzadeleri en çok musikiye ve şiire ilgi gösterdi. 5 Fatih Sultan Mehmet: Avni
Q Padişahlar “divan” sahibi olacak kadar şiirler yazdılar. 5 II. Bayezid: Adli
5 Yavuz Sultan Selim: Selimi
Q Padişahların birçoğu divan edebiyatı geleneğine uyarak yaz-
dıkları şiirlerde mahlaslar kullandılar. 5 Kanuni Sultan Süleyman: Muhibbi, Meftuni ve Acizi

70 Markaj Yayınları / 10. Sınıf Tarih
MARKAJ YAYINLARI