Page 123 - 11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI KAZANIM ODAKLI VE BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI

ÖZETİN ÖZETİ 7. ÜNİTE: TİYATRO

TİYATRO

Q Tiyatro, göstermeye dayalı bir edebi türdür. Türk edebiyatında sözlü gelenek içinde ortaya çıkmıştır. Karagöz, orta oyunu,
meddah, seyirlik köy oyunları, kukla vb. başlıklar altında varlığını devam ettirmiştir.
Q Modern anlamda ilk örneklerine Tanzimat Dönemi’nde rastlanmaktadır. Şinasi’nin yazdığı Şair Evlenmesi adlı eser Batılı
anlamdaki ilk Türk tiyatrosudur. Bunun dışında yine aynı dönemde Namık Kemal’in yazdığı Vatan yahut Silistre adlı eser
edebiyatımızda sahnelenen ilk tiyatro eseri olma özelliğine sahiptir.
Q Tanzimat Dönemi’nden sonraki dönemler olan Servetifünun ve Fecriati dönemlerinde tiyatronun gelişimi yavaşlamıştır.
Ancak bir sonraki dönem Milli Edebiyat Dönemi’nde tiyatro tekrar ön plana çıkmış ve bu dönemde oldukça başarılı eserler
kaleme alınmıştır. Bu gelişme; Cumhuriyet Dönemi’nde devlet konservatuvarlarının, devlet tiyatrolarının, şehir tiyatroları-
nın açılması ve özel tiyatro gruplarının oluşması ile güçlenerek devam etmiştir.

Cumhuriyet Dönemi’nde Tiyatro (1923-1950) Cumhuriyet Dönemi’nde Tiyatro (1950-1980)

Q Batı örnek alınarak trajedi, komedi ve dram türlerinde Q Çeviri oyunların ve nitelikli yerli oyunların sayısı artmış,
eserler yazılmış; müzikli, danslı, göstermeci, epik tiyatro müzikli oyun türlerinde eserler verilmiştir.
örnekleri verilmiştir. Çağdaş tiyatro anlayışı, modern Q Sosyal değişimlerin birey ve topluma etkileri siyasal, sos-
tiyatro salonları, yeni eserler, profesyonel oyuncu, sahne yal ve psikolojik yaklaşımlarla yansıtılmıştır.
tekniği, makyaj, kostüm vb. ile tiyatro kurumsallaşmıştır.
Q Sahne tekniğine uygun, yalın bir dille bireysel ve toplumsal
Q Muhsin Ertuğrul, modern Türk tiyatrosunun oluşmasında konular işlenerek yurt sorunları, kadının toplum yaşamın-
önemli katkılar sağlamıştır. daki yeri; köy, töre, kuşak çatışması, değer yargıları vb.
Q Özellikle 1930’lu yıllarda Atatürk’ün belirlediği amaç doğ- temalara yönelim artmıştır.
rultusunda konusunu Türk tarih ve uygarlıklarından, des- Q Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa, Adana, Trabzon ve Diyar-
tan ve efsanelerden, Cumhuriyet kazanımlarından, dev- bakır gibi kentlerde açılan Devlet Tiyatroları, turnelerle
rimlerinden alan birçok oyun yazılmıştır. Türkiye’nin her yanını gezmişlerdir.

Q 1940’lı yıllarda değer yargılarının değişmesi ve ekonomik Q 1958’de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakül-
koşulların ailelerdeki etkisi üzerinde durulmuş ayrıca bu tesinde bir tiyatro enstitüsü kurulmuştur.
yıllarda geleneksel Türk tiyatrosunun izleri görülmüştür.
Q 1960-1980 yıllarında özel tiyatroların sayıları artmıştır.
Q İşlenen Konular ve Temalar: Anadolu’ya yönelimin yoğun-
laştığı bu dönem tiyatrosunda Kurtuluş Savaşı yılları, Q Oktay Rıfat, Melih Cevdet, Refik Erduran, Turgut Özak-
man, Nezihe Meriç gibi yazarlar bireyden hareketle top-
Atatürk’ün fikirleri, Cumhuriyet düzeninin olumlu yönleri, luma yönelmişlerdir.
mitoloji, efsaneler ve masallar, Türk tarihi, Türk milliyet-
çiliği, Batılılaşma, toplumsal değerlerdeki değişimler, eski Q Haldun Taner, Keşanlı Ali Destanı’yla yeni bir yerli epik
ve yeni yaşam biçimlerinin çatışması vb. tiyatro oluşturmuştur.

Önemli Yazarlar ve Bazı Eserleri Önemli Yazarlar ve Bazı Eserleri

Musahipzade Celal’in Fermanlı Deli Hazretleri, Aynaroz Ahmet Kutsi Tecer’in Koçyiğit Köroğlu; Cevat Fehmi Baş-
Kadısı, Kafes Arkasında, Bir Kavuk Devrildi, Mum Söndü, kut’un Buzlar Çözülmeden; Selahattin Batu’nun Oğuzata;
Gül ve Gönül; İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci’nin His- Haldun Taner’in Keşanlı Ali Destanı; Necati Cumalı’nın Boş
se-i Şayia; İsmail Hakkı Baltacıoğlu’nun İnanmak; Reşat Beşik; Orhan Asena’nın Hürrem Sultan; Recep Bilginer’in
Nuri Güntekin’in Taş Parçası; Nahid Sırrı Örik’in Sönme- Sarı Naciye; Refik Erduran’ın Karayar Köprüsü; Adalet
yen Ateş; Faruk Nafiz Çamlıbel’in Akın, Canavar; Hüse- Ağaoğlu’nun Çatıdaki Çatlak; Güngör Dilmen’in Midas’ın
yin Rahmi Gürpınar’ın Kadın Erkekleşince; Münir Hayri Kulakları; Turgut Özakman’ın Töre; Turan Oflazoğlu’nun
Egeli’nin Bayönder; Yaşar Nabi Nayır’ın İnkılâp Çocukları; IV. Murat; Başar Sabuncu’nun Şerefiye; Tuncer Cücenoğ-
Cevdet Kudret’in Tersine Akan Nehir, Rüya İçinde Rüya... lu’nun Kör Dövüşü...

MARKAJ YAYINLARI
122 Markaj Yayınları / 11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı