Page 124 - 11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI KAZANIM ODAKLI VE BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI

7. ÜNİTE: TİYATRO ÖZETİN ÖZETİ

Dünya Edebiyatında Tiyatro

Q Tiyatro, ilk insan topluluklarıyla ortaya çıkmış, antik çağlarda asıl kimliğine kavuşmaya başlamıştır. “İlk tiyatro şenliği” MÖ
534’te Atina’da düzenlenmiştir.
Q Tiyatro “temsil edilen eser” anlamında kullanılan Yunanca “theatron” sözcüğünden gelmektedir. Günümüzdeki anlamıyla
çağdaş (modern) tiyatronun başlangıcı eski Yunan’da bağ bozumu tanrısı Dionysos adına yapılan dinsel törenlere dayan-
maktadır. Bu törenlerde keçi postuna bürünen insanlar koro hâlinde şarkılar, şiirler söyler; dans ederlerdi.
Q Thespis adında bir şair, MÖ 6. yüzyılda koronun karşısına bir oyuncu (aktör) çıkararak klasik tiyatroda diyaloğu başlatmış-
tır. Daha sonra Aiskhylos ikinci oyuncuyu, Sophokles ise üçüncü oyuncuyu sahneye koronun karşısına çıkarmıştır. Euripides
de eserleriyle tiyatronun gelişmesine katkı sağlamıştır. Böylece klasik tiyatroda koro, giderek önemini yitirmiş ve modern
tiyatronun temelleri atılmıştır.
Q Uzun yıllar komedi ve trajedi türü ile devam eden tiyatroya, 16. yüzyılda yaşayan Shakespeare’in dram türünde ilk eserleri
vermesiyle yeni bir soluk gelir. Bu türün özelliklerini ve kurallarını Victor Hugo “Cromwel” adlı yapıtın ön sözünde açıklamıştır.

Dünya Edebiyatında Tanınmış Tiyatro Eserleri ve Yazarları
» Zincire Vurulmuş Prometheus Aiskhylos » Hernani Victor Hugo
» Kral Oidipus Sophokles » Wilhelm Tell Schiller
» Le Cid Corneille » Faust Goethe
» Cimri Moliere » Müfettiş Gogol

» Romeo ve Juliet Shakespeare » Üç Kız Kardeş Çehov
» Mutlu Günler Samuel Beckett » Evet Diyen Hayır Diyen Bertolt Brecht

Temel Tiyatro Terimleri

Yabancı bir eseri; yer ve kişi adları, deyimleri,
Adaptasyon Monolog Oyuncunun sahnede kendi kendine konuşması.
gelenek ve görenekleriyle yerli hayata uyarlama.
Oyuncunun dekor gereği kullandığı eşyalar,
Aksesuar Pandomim Jest ve mimiklerle ortaya konan sözsüz oyun.
sahne eşyaları.
Oyunun içeriğine göre sahnede bulunması gere- Bir tiyatro eserinin olaylarına göre ayrılan
Dekor Perde
ken eşya, ışık, aksesuar ve araçların tümü. kısımları.
Diyalog Oyunda kişiler arasında geçen konuşmalar. Piyes Tiyatro eseri, oyun.

Tiyatro ve sinemada, konuşması olmayan veya
Figüran Replik Oyundaki diyaloglardan her biri.
konuşması çok az olan rollere çıkan kimse.
Oyuncuların el ve kol hareketleriyle duygu ve Oyuncunun canlandırdığı kişiliği ortaya çıkaran
Jest Rol
düşüncelerini yansıtması. söz ve davranışlar.

Kostüm Sanatçının giydiği kıyafetlerin genel adı. Sahne Tiyatroda oyunun oynandığı yer.

Perde gerisinde unutulan sözleri fısıldayarak
Kulis Sahne arkasında ya da yanında bulunan bölüm. Sufl ör
oyunculara hatırlatan görevli.
Oyuncunun rolüne göre yüze yapılan boyama
Makyaj Tirat Oyuncuların bir defada yaptığı uzun konuşma.
işlemi.
Metin dışı, o an akla geldiği gibi doğaçlama dav-
Mimik Oyuncuların yüz hareketleriyle oyunu aktarması. Tuluat
ranmak.

MARKAJ YAYINLARI 123
Markaj Yayınları / 11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı