Page 148 - 11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI KAZANIM ODAKLI VE BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI

9. ÜNİTE: MÜLAKAT VE RÖPORTAJ ÖZETİN ÖZETİ

RÖPORTAJ

Q Bir gazetecinin herhangi bir yeri, bir kurumu gezerek orada gördüklerini kendi görüşleriyle birleştirip fotoğraflarla belge-
leyerek kaleme aldığı öğretici metin türüne röportaj denir.
Q Yazar; olayı yerinde görerek, yetkililerle görüşerek, bilgi ve belgeler toplayarak, olayı soruşturarak röportajını yazar.
Böylece röportajıyla gerçeklere ışık tutar.

Röportaj Türünün Özellikleri

5 Röportajlar, dergi ve gazete yazısıdır. 5 Yazar; konuyla ilgili resim, fotoğraf, çizim ve grafikler-
5 Bilginin yanında yazarın izlenimleri, fikirleri ve kişisel den yararlanarak eserine görsellik katar ve eserini zen-
görüşleri de yer alır. ginleştirir. Ses kayıt cihazı kullanır.
5 Herhangi bir insan, eşya ya da mekân farklı yönleriyle 5 Röportajlarda gereksiz betimlemeler, uzun cümleler, aşırı
ele alınıp işlenir. benzetmeler yerine; konuşma diline yakın, kısa cümleler-
den oluşan bir anlatım tercih edilmelidir.
5 Öğretici, açıklayıcı, öyküleyici ve betimleyici anlatım tür-
leri kullanılır. 5 Röportajcı; ileteceğini açık, anlaşılır bir şekilde okuyucu-
lara aktarmak durumundadır.
5 Anlatım özelliği, röportajcının kişisel yeteneğine ve
konuya göre değişebilir. 5 Röportaj; konularına göre bir yeri konu alan, eşyayı
konu alan ve insanı konu alan röportajlar olmak üzere
5 Dil, genelde göndergesel işlevde kullanılır. Çünkü amaç bir üç grupta toplanır.
eşya, kişi ya da mekân hakkında bilgiler vermektir.

Cumhuriyet Dönemi’nde Röportaj

5 Bu tür ilk olarak 19. yüzyılda Amerika’da ortaya çıkmıştır.
5 Ülkemizde 1950’li yıllarda yaşanan sosyal ve siyasal gelişmeler ile ortaya çıkan sorunların dile getirilmesiyle röportaj
türü gerçek anlamda gelişme göstermiştir.
5 Türk edebiyatında modern anlamda bu türün ilk örneğini Ruşen Eşref Ünaydın vermiştir.

5 Bazı yazarlar, dizi röportajlar hâlinde röportajlarını gazetelerde yayımlamıştır.
5 Yaşar Kemal’in “Çukurova Yana Yana”, “Bir Bulut Kaynıyor”, “Peri Bacaları”, “Bu Diyar Baştan Başa”; Fikret Otyam’ın
“Ha Bu Diyar”, “Topraksızlar”; Tahir Kutsi Makal’ın “İç Göç”, “Acı Yol”; Halil Aytekin’in “Doğuda Kıtlık Vardı”; Necmi Onur’un
“Mezarlarında Yaşayanlar”; Celalettin Çetin’in “Büyük Göç” adlı eserleri röportaj türünün tanınmış örneklerindendir.

Mülakat ve Röportajın Farkları

Q Mülakatta konuşulan kişiyle sınırlandırma yapılırken röportajda konu ve belge zenginliği söz konusudur.
Q Mülakatta muhatap olunan kişiye sorular sorulurken röportajda muhataplara soru sorma ve konuyu irdeleme esastır.

Q Mülakatlarda bir kişiyi sorulara verdiği cevaplarla tanıtmak amaçlanırken röportajda bir gerçeği açığa çıkarmak suretiyle
kamuoyunu bilgilendirmek amaçlanır.

Q Mülakatlar soru-cevap yöntemi üzerine kurulurken röportajlarda metin sadece soru-cevap ifadelerinden ibaret değildir.
Metinde farklı bölümler de bulunur. Aynı zamanda yazarın isteğine göre soru-cevap ifadelerine röportaj metinlerinde hiç yer
verilmeyebilir.

MARKAJ YAYINLARI 147
Markaj Yayınları / 11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı