Page 143 - 11-cografya-beceri-temelli-soru

KONULAR

• ARAZI KULLANIM ŞEKLININ ÇEVREYE ETKISI
• KÜRESEL ÇEVRE SORUNLARI
• DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMI VE GERI DÖNÜŞÜM

ARAZI KULLANIM ŞEKLININ ● Arazinin yanlış kullanımı sonucu ortaya çıkan
ÇEVREYE ETKISI sorunlardan biri de sanayi merkezlerinin kuru-
lacağı yer seçiminde yanlış kararlar verilmesi ile
● Arazilerin bitki örtüsü; jeolojik, toprak vb. özellik- baraj ve yol yapımıdır. Şehrin büyüme ve hızı plan-
lerini dikkate alarak kullanılmasına arazi planla- lanmadan şehir dışına kurulan sanayi merkezleri,
DATA YAYINLARI
ması adı verilmektedir. şehrin hızla büyümesi sonucunda şehrin içinde
kalmaktadır. Bu durum, çevre kirliliği bakımın-
● Arazi kullanımına yönelik planlamada dikkat
edilmesi gerekenler şunlardır: dan önemli bir tehlike oluşturmakta ve insanların
birçok sağlık sorunuyla karşı karşıya kalmalarına
‣ Tarihi yapı neden olmaktadır.
‣ Toprak özellikleri
‣ Su kaynakları ● Arazinin yanlış kullanım örneklerinden biri de
‣ Bitki örtüsü denizin doldurularak yol ve yerleşim alanına
‣ İklim dönüştürülmesidir. Yerleşim alanı olarak kul-
‣ Doğal kaynaklar lanılan bu tür yerler, olası bir depremde büyük
‣ Yeryüzü şekilleri tehlike oluşturacaktır. Çünkü depremde dolgu
‣ Jeolojik yapı araziler üzerindeki yapılar daha fazla yıkılmak-
tadır. Büyük dalgalara açık kıyılarda ise yollar
● Doğal kaynakların kullanımının çevreye verdiği ve yerleşim birimleri zarar görmektedir. Örneğin,
olumsuz etkilerin artmasında arazi kullanımın- Karadeniz kıyılarında denizin doldurulmasıyla
daki yanlışlıkların önemi büyüktür.
elde edilen yol, büyük dalgalarda zarar görmekte,
● Plansız arazi kullanımının; toprakların erozyona yol tahrip olmakta, zaman zaman ulaşım sorun-
uğraması, buna bağlı olarak sel ve taşkınların ları yaşanmaktadır.
oluşması, verimli toprakların çoraklaşması, kır-
sal kesimden kentlere göçlerin artması gibi birçok KÜRESEL ÇEVRE SORUNLARI
ekonomik, sosyal ve kültürel etkileri vardır. Mera- ● Küresel iklim değişikliği, asit yağışları, çölleşme,
ların tarım alanı olarak kullanılması bazı çevresel biyoçeşitliliğin azalması ve ozon seyrelmesi gibi
sorunları beraberinde ortaya çıkarmaktadır. olumsuzluklar küresel çevre sorunları olarak
● Azalan mera alanları aşırı otlatma sebebiyle bilinmektedir.
tahrip olmuştur. Tarım alanlarında ise eski göl
depoları ortaya çıkmış ve rüzgârların etkisiyle
bu alandaki malzemeler diğer tarım alanlarına
taşınmıştır. Bu sebeple de yaşanan çevre sorun-
ları artmıştır.

Arazinin Yanlış Kullanımının Sonuçları
● Arazinin plansız kullanımı, sonradan birçok
soruna neden olmaktadır. Bu nedenle yerleşim
birimlerinin kurulacağı yer seçiminde başta alt
yapı sorunu olmak üzere iklim koşulları, yer yapısı
vb. özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır.
● Örneğin, bir deprem alanı olan Türkiye’de fay
alanlarına yapılan yerleşmeler olası bir dep-
remde büyük zararlar görür. Hava sirkülasyo-
nunun yeterli olmadığı yerlerde ise hava kirliliği Küresel İklim Değişikliği
sorunu yaşanır. Ankara’nın bir çanakta yer alması ● İnsanların çeşitli faaliyetlerine bağlı olarak olu-
nedeniyle havaya karışan gazlar şehir üzerinde bir şan sera gazlarının artması sonucunda atmos-
örtü oluşturmaktadır. Bu örtü uzun süre havayı ferin yeryüzüne yakın kesimlerindeki sıcaklığın
etkileyerek şehirde yaşayanların sağlığını tehdit yapay olarak artması sürecine küresel ısınma
edecek boyutlara ulaşabilmektedir. adı verilmektedir.

141