Page 159 - 11-kimya-beceri-temelli-soru

5.

ÜNİTE KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ

KONULAR
• TEPKİME HIZLARI
• TEPKİME HIZINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

DATA YAYINLARI
TEPKİME HIZLARI TEPKİME HIZLARININ ÖLÇÜLMESİ
KİMYASAL TEPKİMELER VE ÇARPIŞMA TEORİSİ Tepkimenin cinsine göre, basınç, renk, iletkenlik,
Çarpışma Teorisi çökelek oluşumu, ısı değişimi... gibi değişmelerle
hız ölçülebilir.
Tepkimelerin, kimyasal türlerin birbiriyle çarpışarak
ve etkileşerek gerçekleştiğini ifade eden teoridir. Renk Değişimi: Tepkime sırasında maddelerin
Teoriye göre; renklerinde değişiklik oluyorsa renk değişimi ile
hız ölçülebilir.
● Taneciklerin yeterli enerjiye sahip olması, aynı H (g) + Cl (g) 2HCl(g)
2
2
düzlemde ve uygun geometrili çarpışmalar yap- renksiz sarı-yeşil renksiz
ması gerekir. Ürünle neticelenen çarpışmalar
etkin, ürünle neticelenmeyen çarpışmalar ise Basınç Değişimi: Sabit hacim ve sıcaklıkta ger-
etkin olmayan çarpışmalardır. çekleşen tepkimede gaz mol sayısında değişiklik
olursa basınç değişimiyle hız ölçülebilir.
Aktifleşme Enerjisi (Ea)
Tepkimenin gerçekleşebilmesi için çarpışan tane- 2NH (g) N (g) + 3H (g)
2
2
3
ciklerin sahip olmaları gereken minimum enerjidir. İletkenlik Değişimi: Tepkime sırasında toplam iyon
Her zaman sıfırdan büyüktür. Tepkime türüne ve sayısında değişiklik oluyorsa hız iletkenlik değişi-
reaktiflerin cinsine bağlıdır. miyle ölçülebilir.
‣ Aktifleşme enerjisi büyük olan tepkimenin hızı Ag (suda) + Cl (suda)
+
-
düşüktür. AgCl(k)
KİMYASAL TEPKİMELERİN HIZLARI
X (g) + Y (g) 2XY(g)
2
2
Bir kimyasal tepkimede birim zamanda harcanan ya
tepkimesinin potansiyel enerji (PE) – tepkime koor- da oluşan madde miktarındaki değişimdir.
dinatı (TK) grafiği; Madde miktarındaki değişme
Hız=r=V=
PE(kJ) Zaman aralığı
[X Y ] Madde miktarı: mol, hacim, kütle, molar derişim
Ak. komp. 2 2
Eai Eag Zaman aralığı: saniye, dakika, saat...
Ürünler 2XY
DH N (g) + 3H (g) 3NH (g)
2
2
3
Girenler D[N ]
X +Y 2 TK ● N (g) nın harcanma hızı = - Dt 2
2
2
D[H ]
DH = Eai - Eag ● H (g) nın harcanma hızı = - Dt 2
2
D[NH ]
● NH (g) nın oluşma hızı = + 3
Ak. Komp.: Aktifleşmiş kompleksin potansiyel 3 Dt
enerjisi. N ve H nin miktarı zamanla azalacağından -, NH
3
2
2
Eai: İleri aktifleşme enerjisi ün miktarı zamanla artacağından + ile belirlenir.
Maddelerin hızları arasında;
Eag: Geri aktifleşme enerjisi.
6.Hız N = 2.Hız H = 3.Hız NH
[X Y ]: Kararsız ara ürün. 2 2 3
2 2 D[N ] D[H ] D[NH ]
- 2 = - 2 = + 3
Dt 3.Dt 2.Dt
157