Page 53 - 11-sinif-tarih-beceri-temelli-soru-bankasi

3. ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE

ÜNİTE
DENGE STRATEJİSİ (1774-1914)

KONULAR
• OSMANLI DEVLETI'NIN SIYASI VARLIĞINA YÖNELIK TEHDITLER
• MEHMET ALI PAŞA'NIN GÜÇ KAZANMASI
DATA YAYINLARI
• KUZEYDEN GELEN TEHLIKE: RUSYA

OSMANLI DEVLETİ'NİN SİYASİ ŞARK MESELESİ
VARLIĞINA YÖNELİK TEHDİTLER ● İlk kez Viyana Kongresi'nde siyasi bir terim olarak
kullanıldı.
● XIX. yüzyıla gelindiğinde Avrupa siyasetine İngil- ● Şark Meselesi görünüşte Osmanlı egemenliği
tere, Fransa, Avusturya ve Rusya yön vermek- altında yaşayan Hristiyan toplulukların büyük
teydi. devletler tarafından savunulması olarak ortaya
● Almanya ve İtalya ise bu yüzyılın sonlarına doğru çıkartılırken gerçekte ise Osmanlı topraklarının
siyasi birliklerini tamamlayarak tarih sahnesine büyük devletler tarafından paylaşılmasıdır.
çıktılar.
● Bu yüzyılda Avrupalı devletler Fransız İhtilali'nin 1821 RUM İSYANI VE YUNANİSTAN'IN KURUL-
etkisiyle siyasi, bilim, teknik, sosyal vb. deği- MASI
şimler yaşarken Osmanlı Devleti ise değişen güç
dengeleri karşısında bir yandan ıslahatlar yapan, ● Milliyetçilik akımının etkisi, Avrupalı devletle-
bir yandan da güçlü devletlerin yanında yer alan rin Rumları desteklemesi, Filik-i Eterya (Etnik-i
(denge politikası) politikalar yürütüyordu. Eterya) Cemiyeti'nin çalışmaları ve Fener Rum
Patrikhanesi'nin çalışmaları etkili oldu.
● Sanayi İnkılabı'nın ardından ham madde ve pazar
arayışına giren Batılı devletler gözünü Osmanlı ● Rum İsyanı'nın çıkması üzerine Padişah II. Mahmut
topraklarına diktiler. Böylece bu dönemde Osmanlı Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'dan yardım
topraklarını parçalama Avrupalı Devletlerin poli- istedi.
tikası haline geldi. ● Mehmet Ali Paşa'nın gönderdiği donanma Rum
İsyanı'nı bastırınca İngiltere, Fransa ve Rusya
Yunanlılara özerklik verilmesini istediler. İstekleri
reddedilince 1827'de Navarin'de Osmanlı donan-
VİYANA KONGRESİ (1815)
masını yaktılar.
● Fransız İhtilali sonrası ortaya çıkan fikir akımla- ● Ardından Rusya'nın Osmanlıya saldırması üzerine
rının ülkelerinde yayılmasından çekinen Avrupalı Osmanlı barış istemek zorunda kaldı ve 1829'da
devletler Fransa ile Napolyon (ihtilal) Savaşları'nı Edirne Antlaşması imzalandı.
yaptılar.
● Edirne Antlaşması'yla Sırplar özerklik kazanırken
● Fransa'nın yenilmesinin ardından, sınırları yeni- Yunanistan'a bağımsızlık verildi.
den düzenlemek ve milliyetçi fikirlerinin etkisini
kırmak için Viyana'da bir kongre düzenlendi.
KIRIM SAVAŞI (1853-1836)
● Avusturya Kralı Metternich başkanlığında topla-
nan bu kongrede "Meternik Sistemi" adı verilen bir ● Kırım Savaşı'nın çıkmasında; 1841 Londra Boğaz-
politika belirlendi. lar Sözleşmesi'yle Rusya'nın Boğazlardan geçişi-
nin engellenmesi; Rusya'nın İstanbul'a gönderdiği
● Bu politikaya göre; imparatorluklar güçlendirile- elçi Prens Mençikof'un Osmanlı egemenliğinde
cek, milliyetçi isyanlar bastırılacak, Fransız İhti- bulunan kutsal yerlerle ilgili Osmanlı Devleti'nden
lali'nin getirdiği fikirlerin yayılması engellenecek, aşırı isteklerde bulunması ve Osmanlı yönetiminin
Osmanlı ise bu politikaların dışında tutulacaktır. bu istekleri reddetmesi

51
51