Page 78 - 11-sinif-tarih-beceri-temelli-soru-bankasi

MODERN SİYASAL İDEOLOJİLER ● Fransız İhtilali sonrası ortaya çıkan milli devletler bera-
● Liberalizm: Kişisel hak ve özgürlüklerin korunması berinde zorunlu askerliğe dayalı milli ordu anlayışını da
amacıyla devletin sınırlandırılmasını savunan bir ideo- getirdi.
lojidir. Ekonomik faaliyetler önündeki sınırlandırmaları
kaldıran rekabetçi piyasa ekonomisini uygulayan bir ● Ulus devleti ile birlikte " Her birey vatan savunmasından
ideolojidir. Bu ideoloji halkın, mutlak ve sınırsız yönetme sorumludur." anlayışı ortaya çıktı.
gücüne sahip krallara karşı çıkmalarını sağladı.
● XIX. yüzyıla gelindiğinde artık kral için değil vatanı için
● Kapitalizm: Serbest piyasa ekonomi modelidir. Bu ideo- savaşan ordu anlayışı oluştu.
lojide tüm bireyler sınırsız mülkiyet edinebilme özgürlü-
ğüne sahiptir. Kapitalizmin getirdiği eşit olmayan servet
ve gelir dağılımı yanında işçi sınıfının içinde bulunduğu OSMANLI DEVLETİ'NDE MODERN ORDU KURMA
DATA YAYINLARI
kötü şartlar işçi ve sermaye sınıfı arasında derin buna-
lımlara ve çatışmalara yol açtı. ÇABALARI

● Sosyalizm: Kapitalizme bir tepki olarak doğdu. Kapi-
talizmin özel mülkiyet, piyasa ekonomisi ve kâr esasını Nizam-ı Cedit Ordusu
reddeden bir ideolojidir. Topluluk, kardeşlik, sosyal eşit-
lik, ihtiyaçların giderilmesinde eşitlik ve ortak mülkiyet ● III. Selim Dönemi'nde, Avrupa eğitim yöntemlerine göre
sosyalizmin unsurlarıdır. kurulan asker ocağıdır. İlk kışlası Cezayirli Gazi Hasan
● Marksizm: Bir öğreti olarak siyasal, ekonomik ve fel- Paşa'ya ait olan İstanbul'da Levent Çiftliği'nde kuruldu.
sefi bir bütünlük taşır. İşçi sınıfının ön plana çıkarıldığı ● Nizam-ı Cedit ordusunun giderlerinin karşılanması ama-
Marksizm'de irade, bireylere veya belirli bir gruba değil,
işçi sınıfına verilmiştir. cıyla İrade-i Cedit Hazinesi kuruldu.
● Kabakçı Mustafa İsyanı sonucunda III. Selim'in öldürül-
mesiyle Nizam-ı Cedit ordusu dağıtıldı.
MUTLAK MONARŞİDEN ANAYASAL MONARŞİYE
Asakir-i Mansure-i Muhammediye
● Anayasal monarşi ya da meşrutiyet, hükümdarların
mutlak yetkilerinin bir bölümünü anayasal kurumlara ● II. Mahmut Dönemi'nde 1826 yılında Yeniçeri Ocağı kal-
ve meclise devrettiği yönetim biçimine denir.
dırılarak kurulan ordudur.
● Amerika Bağımsızlık Bildirgesi, Fransız İhtilali, 1830 ve
1848 İhtilalleri anayasal süreci başlatan olaylar oldu. ● Osmanlı'nın zorunlu askerlik anlayışı ile kurduğu Asa-
kir-i Mansure-i Muhammediye ordusu paralı askerlik
● Anayasal hareketler ilk kez İngiltere'de başladı. Kıran sisteminden milli orduya geçişin ilk adımıdır.
kırana geçen siyasi mücadelenin sonucunda İngiliz
soylular, Kral Yurtsuz John'a 1215 yılında Magna Carta ● Ordunun subay ihtiyacı önceleri Mühendishaneden kar-
(Büyük Ferman) adı verilen bir ferman kabul ettirerek , şılanmış, ancak 1834'te Harbiye Mektebi açılmış, ayrıca
parlamento yönetimini kurdu. Avrupa'ya öğrenci gönderilmiştir.
● Sanayi İnkılabı'ndan sonra burjuva sınıfını egemen
yapan ekonomik sistem işçi sınıfını ortaya çıkardı. İkti- ● Ordunun masraflarının karşılanması için de Asakir-i
darların işçilerin sorununu çözmek yerine onlara karşı Mansure Hazinesi kuruldu.
güç kullanması, özgürlüğü savunan liberallerle sosya- ● Yeni ordunun üniforma, bot ve diğer teçhizatının kar-
listlerin birlikte hareket etmesini sağladı. Bu durum şılanması amacıyla feshane, debbağhane ve iplikhane
özgürlükçü anayasaları ortaya çıkardı.
adlarıyla imalathaneler kuruldu.
● Askeri talim ve yürüyüşleri önemli unsurlarından bando
OSMANLI DEVLETİ'NDE MODERN ihtiyacını karşılamak üzere Mehterhane kaldırılarak
ORDU TEŞKİLATI VE YURTTAŞ yerine Mızıka-i Hümayun kuruldu.
ASKERLİĞİ
● 1836 yılında askeri işleri görüşüp karara bağlayacak
ZORUNLU ASKERLİK SİSTEMİNDEN ULUS DEVLETE olan Dar-ı Şura-yı Askeri adlı yüksek danışma kurulu
oluşturuldu.
● Avrupa'da ilk profesyonel askerlik faaliyetleri Fransa'da
ihtilal sonrası ortaya çıkmıştır. ● Bu kurulun görevi, ordunun silah, teçhizat ve kıyafet
● Ulusal ordunun temel şartı olan zorunlu askerlik ve ihtiyaçlarını belirlemek, alım satımlarda ihaleler düzen-
modern ordu kurma fikri XVI. yüzyılda Nikola Makya- lemek ve ürünlerin kalite kontrolünü yaparak ödeme-
velli tarafından ortaya atıldı. lere onay vermekti.

76