Page 51 - 11_cografya_ogretmenin

BEŞERİ SİSTEMLER 49

2. İklim
ˇ İklim, sıcaklık, yağış, rüzgâr gibi iklim elemanları ile özellikle tarımsal üretim üzerinde
etkili olur. Örneğin, İngiltere her mevsim yağışlı geçen ılıman okyanusal iklim kuşağında
ĞRETMENİN
yer aldığından, olgunlaşma döneminde kuraklık isteyen pamuk, buğday gibi tarımsal ürünler
bu ülkede yetiştirilemez.
YAYINEVİ
ˇ Ülkemizde farklı iklim türlerinin görülmesi tarımsal ürünlerin üretiminde çeşitlilik kazan-
dırdığından, bu ürünlerin üretimine bağlı olarak çeşitli sanayi kolları gelişmiştir.

ˇ Olumsuz hava şartları üretimi etkilerken, diğer taraftan ürünlerin dağıtımını zorlaştırarak
tüketimin azalmasına yol açar. Ayrıca iklim şartları, insanların ihtiyaç duyduğu ürünlerin
mevsimsel değişmesine neden olmaktadır.

3. Yeryüzü Şekilleri
DERS NOTLARI - EDİTÖR
11. SINIF COĞRAFYA Ö
ˇ Yeryüzü şekilleri yükselti, bakı ve eğim gibi unsurlarla üretim, tüketim ve dağıtım üzerinde
doğrudan ve dolaylı etkiye sahiptir. ĞRETİM YILI
ˇ Yükselti arttıkça sıcaklıkların azalması, tarım ürünlerinin yetişme devresinin uzamasına
ve don olaylarının sık sık yaşanmasına neden olmaktadır. Örneğin; buğday, arpa gibi tahıl
ürünleri ülkemizin çatısı konumundaki Doğa Anadolu’da en geç olgunlaşmakta ve hasat edil-
2019-2020 EĞİTİM Ö
mektedir. Ayrıca eğimli arazilerde sanayi tesisi kurulması güçleşmektedir.
ˇ Dağlık ve eğimli alanlarda tarıma uygun araziler azdır. Bu durum tarımsal üretimin azalma-
sına neden olmaktadır. Dağlık ve eğimli arazilerde kara yolu ve demir yolu ulaşımı boğaz ve
geçitlerden sağlanmaktadır. Trafik yoğunluğu ve ulaşım zorluğundan dolayı bu durum yakıt
miktarının ve kazaların artmasına neden olmaktadır. Dağlık ve eğimli arazilerde ham ve
mamül madde ile hizmetlerin dağıtımı güçlükle yapılmaktadır.

4. Su
ˇ Akarsu, göl, deniz ve okyanuslar hem üretim hem
de mal ve hizmetlerin dağıtımında önemli avantajlar
sağlar. Aynı zamanda bu yerler su ürünlerinin üretim
alanıdır. Örneğin, Norveç kıyı ve açık deniz balıkçılı-
ğında dünyanın önde gelen ülkelerindendir. Norveçin
ihracatında balık ürünleri önemli bir yer tutar.
ˇ Transit ticaretin denizlerde yapılabilmesi, denizlere
kıyısı olan ülkelere diğer ülkeler karşısında ekonomik
ve jeopolitik açıdan üstünlük sağlar. Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin, deniz ticaretinde İs-
tanbul ve Çanakkale Boğazı’nı kullanması ülkemize ekonomik ve jeopolitik yönden avantajlar
sağlamaktadır.
ˇ Nükleer ve termik santraller ile demir-çelik fabrikaları gerekli üretimi yapabilmek için su
kaynaklarına yakın yerlerde kurulurlar.