Page 131 - 6. Sınıf VIP Türkçe Konu Anlatımlı
P. 131
ŞIIR BILGISI VE SÖZ SANATLARI 129
SÖZ SANATLARI
Örnek
KONUŞTURMA (İNTAK)
İnsan dışındaki varlıkları ya da kavramları F Sen Türkiye gibi aydınlık ve güzelsin.
kişileştirip konuşturmaktır.
Bir benzetmenin dört ögesi bulunur:
Örnek
Benzeyen: Benzerlik ilişkisinde zayıf,
Küçük bir çeşmeyim yurdumun güçsüz olandır.
Unutulmuş bir dağında. Benzetilen: Benzerlik ilişkisinde güçlü
Hiç kesilmeyecek suyum olandır.
Yıldızların aydınlığında Benzetme Yönü: Birbirine benzetilen
şeyler arasındaki benzerlik ilişkisidir.
Boyuna akar dururum.
Benzetme Edatı: Benzetme ilişkisini
Yukarıdaki şiirde konuşturulan varlık “çeş- sağlayan sözcüktür (gibi, kadar, sanki,
me”dir. tıpkı vb.).
Örnek
KARŞITLIK (TEZAT) Kalem / gibi / ince /
F
Birbirine karşıt ya da uzak olan ifadeleri bir benzetilen benzetme benzetme
arada kullanma sanatına tezat denir. edatı yönü
parmaklarıyla halı dokuyordu.
Örnek benzeyen
EDİTÖR YAYINEVİ
“Ya gezen bir ölü yahut gömülen bir diriyim
Mumyadır canlı da cansız da bu kabris- KİŞİLEŞTİRME (TEŞHİS)
tanda.” İnsan dışındaki varlıklara veya kavramlara
insana ait özellikler yüklemeye kişileştirme
Yukarıdaki dizelerde geçen “ölü” ve “diri” (teşhis) denir.
sözcükleri tezat oluşturmaktadır. Ayrıca
“ölünün gezmesi” de tezat oluşturmaktadır. Örnek
F Yine rüyalara dalmış kayalar,
Örnek toprak uyur
Süzülür gizlice ay, gökteki tahtın-
F “Bizim eserlerimiz tarlada pişerken dan iner.
onlar denizin tadını çıkarıyor.”
F Sarı çiğdem evvel geldi dünyaya
Menekşe baş eğip durdu duaya
Yukarıdaki cümlede geçen “eserlerimiz
tarlada pişerken” ifadesi ile “çalışmak”, Yukarıdaki ilk ikilikte "kaya, toprak ve ay"a;
“denizin tadını çıkarıyor” ifadesi ise “tatil ikincisinde "menekşe"ye insana ait özellik-
yapmak” anlamını ifade etmektedir. Dola- ler yüklenerek bu varlıklar kişileştirilmiştir.
yısıyla bu iki ifade arasında anlam bakı-
mından tezatlık söz konusudur. NOT
Konuşturma sanatının olduğu her yer-
BENZETME (TEŞBİH) de kişileştirme sanatı da vardır. Ancak
Aralarında benzerlik ilişkisi bulunan iki kişileştirme sanatının olduğu her yerde
varlık veya kavramdan güçsüz olanı güçlü konuşturma sanatı olduğu söylenemez.
olana benzetmektir.