Page 131 - 6. Sınıf VIP Türkçe Konu Anlatımlı
P. 131

ŞIIR BILGISI VE SÖZ SANATLARI                              129
                  SÖZ SANATLARI
                                                  Örnek
          KONUŞTURMA (İNTAK)
          İnsan dışındaki varlıkları ya da kavramları   F   Sen Türkiye gibi aydınlık ve güzelsin.
          kişileştirip konuşturmaktır.
                                           Bir benzetmenin dört ögesi bulunur:
                 Örnek
                                            Benzeyen:  Benzerlik  ilişkisinde  zayıf,
          Küçük bir çeşmeyim yurdumun       güçsüz olandır.
          Unutulmuş bir dağında.            Benzetilen:  Benzerlik  ilişkisinde  güçlü
          Hiç kesilmeyecek suyum            olandır.
          Yıldızların aydınlığında          Benzetme  Yönü:  Birbirine  benzetilen
                                            şeyler arasındaki benzerlik ilişkisidir.
          Boyuna akar dururum.
                                            Benzetme  Edatı:  Benzetme  ilişkisini
          Yukarıdaki şiirde konuşturulan varlık “çeş-  sağlayan  sözcüktür  (gibi,  kadar,  sanki,
          me”dir.                           tıpkı vb.).

                                                  Örnek
          KARŞITLIK (TEZAT)                       Kalem       /       gibi     /         ince       /
                                            F
          Birbirine karşıt ya da uzak olan ifadeleri bir       benzetilen       benzetme    benzetme
          arada kullanma sanatına tezat denir.                                edatı          yönü
                                                parmaklarıyla halı dokuyordu.
                 Örnek                             benzeyen
             EDİTÖR YAYINEVİ
          “Ya gezen bir ölü yahut gömülen bir diriyim
          Mumyadır canlı da cansız da bu kabris-  KİŞİLEŞTİRME (TEŞHİS)
          tanda.”                          İnsan dışındaki varlıklara veya kavramlara
                                           insana ait özellikler yüklemeye kişileştirme
          Yukarıdaki  dizelerde  geçen  “ölü”  ve  “diri”   (teşhis) denir.
          sözcükleri  tezat  oluşturmaktadır.  Ayrıca
          “ölünün gezmesi” de tezat oluşturmaktadır.  Örnek
                                            F    Yine rüyalara dalmış kayalar,
                 Örnek                         toprak uyur
                                               Süzülür gizlice ay, gökteki tahtın-
          F    “Bizim eserlerimiz tarlada pişerken   dan iner.
              onlar denizin tadını çıkarıyor.”
                                            F    Sarı çiğdem evvel geldi dünyaya
                                               Menekşe baş eğip durdu duaya
          Yukarıdaki  cümlede  geçen  “eserlerimiz
          tarlada  pişerken”  ifadesi  ile  “çalışmak”,   Yukarıdaki ilk ikilikte "kaya, toprak ve ay"a;
          “denizin  tadını  çıkarıyor”  ifadesi  ise  “tatil   ikincisinde "menekşe"ye insana ait özellik-
          yapmak” anlamını ifade etmektedir. Dola-  ler yüklenerek bu varlıklar kişileştirilmiştir.
          yısıyla  bu  iki  ifade  arasında  anlam  bakı-
          mından tezatlık söz konusudur.           NOT

                                            Konuşturma  sanatının  olduğu  her  yer-
          BENZETME (TEŞBİH)                 de kişileştirme sanatı da vardır. Ancak
          Aralarında  benzerlik  ilişkisi  bulunan  iki   kişileştirme sanatının olduğu her yerde
          varlık veya kavramdan güçsüz olanı güçlü   konuşturma sanatı olduğu söylenemez.
          olana benzetmektir.
   126   127   128   129   130   131   132   133   134   135   136