Page 209 - 7. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 209
CÜMLEDE ANLAM (CÜMLE TAMAMLAMA, CÜMLE OLUŞTURMA)AMAMLAMA, CÜMLE OLUŞTURMA)
CÜMLEDE ANLAM (CÜMLE T 5. BÖLÜM 209
CÜMLE TAMAMLAMA
• Bir yargı bildirmek, herhangi bir düşünceyi aktarmak, bir duyguyu ya da olayı dile getirmek amacıyla kullanılan
sözcük veya sözcük dizisine cümle (tümce) denir.
• Cümleler tek sözcükten oluşabileceği gibi birden fazla sözcükten de oluşabilir. Ancak her iki durumda da mutlaka
sözcüklerin bir yargıyı ifade etmesi gerekir. Dolayısıyla eksik bırakılan cümleler tamamlanırken tamamlanan cüm-
lenin anlamlı bir şekilde yargı bildirmesine dikkat edilmelidir.
• Cümle tamamlama, cümlede boş bırakılan kısmın cümlenin anlam bütünlüğüne göre tamamlanması demektir.
Eksik Bırakılan Cümle Tamamlanırken Şunlara Dikkat Edilmelidir:
EDİTÖR YAYINLARI
› Verilen kısım ile ek- › Verilen kısım “ama, fakat, › Verilen kısım “çün- › Verilen kısım “bundan
lenecek kısım ara- lakin, ancak, değil, yerine, kü” ifadesi ile bi- dolayı, bu yüzden, bu-
sında dil ve anlatım -cağına, -maktansa” gibi ifa- tiyorsa eklenecek nun için” gibi ifadelerle
yönünden, mantık delerle bitiyorsa eklenecek kısım ilk kısmın bitiyorsa eklenecek kı-
akışı yönünden kısımda düşüncenin farklı gerekçesi niteliğin- sım ilk kısmın sonucu
bütünlük olmalıdır. bir yönüne yer verilmelidir. de olmalıdır. niteliğinde olmalıdır.
̛ Örnek: Anne ve babalar, çocuklarına yalan söylememeyi öğütlerken --------------- öğütleri pek de etkili olmaz.
✓ kendileri yalan söylerlerse ✗ kendileri hiç yalan söylemezlerse
Yukarıda verilen cümle “kendileri yalan söylerse” ifadesiyle tamamlanmalıdır. Cümle bu ifadeyle tamamlandığında mantıklı
bir bütün oluşturur ancak boş bırakılan yere “kendileri hiç yalan söylemezlerse” ifadesiyle tamamlandığında mantıken an-
lamsız bir cümle oluşur.
̛ Örnek: Adam her şeyden el çekip kendi dünyasına sığındı, bundan dolayı ---------------.
✓ asrın filozofu oldu
✓ yalnız bir insan oldu
✗ sosyal bir insan oldu
Yukarıda verilen cümle, “asrın filozofu oldu” ve “yalnız bir insan oldu” ifadeleriyle tamamlanabilir. Cümlede boş bıra-
kılan yerden önce gelen “bundan dolayı” ifadesi, cümlenin neden-sonuç cümlesi olduğunu gösterir. Cümle ilk iki ifa-
deyle tamamlandığında mantık akışı içinde bir neden-sonuç cümlesi olmaktadır. Ancak cümle “sosyal bir insan oldu”
ifadesiyle tamamlandığında cümle neden-sonuç bildirse de cümlenin ilk bölümünde belirtilen durumun bu sonucu
doğurması imkânsız olduğundan cümle “sosyal bir insan oldu” ifadesiyle tamamlanamaz. Kendi dünyasına çekilen,
her şeyden elini çeken birinin “sosyal bir insan olması” mümkün değildir.
CÜMLE OLUŞTURMA
• Karışık bir şekilde verilen sözcük veya sözcük gruplarından anlamlı ve kurallı cümleler oluşturmaya cümle oluştur-
ma denir. Cümle oluşturma sorularında öncelikle yargı bildiren ifade (yüklem) bulunmalıdır. Oluşturulması istenen
cümle kurallı bir cümle ise yüklem en sona alınmalı ve diğer ifadeler de cümle anlamlı olacak şekilde sıralanmalıdır.
̛ Örnek: ilgili yakından birbiriyle iki alandır eğitim ve dil → Anlamlı ve kurallı hâli:
Eğitim ve dil birbiriyle yakından ilgili iki alandır.
Sözcükler arasından “alandır” ifadesi “-dır” ek fiil ekini alarak yargı bildiren ifade olmuştur. Dolayısıyla bu ifade cümlenin so-
nuna getirildikten sonra cümlede bahsedilen kavramlar yani “eğitim ve dil” ifadesi de başa alınır ve diğer ifadeler de mantık
akışına göre sıralanarak anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturulur.
Anlamlı Cümle: Sözcükleri mantık akışına göre sıralanmış, cümlelerdir.
Kurallı Cümle: Yargı bildiren ifadenin (yüklem) cümlenin sonunda olduğu cümledir.
