Page 501 - 7. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

ISLAM DÜŞÜNCESINDE TASAVVUFI YORUMLAR - 2ASAVVUFI YORUMLAR - 2
ISLAM DÜŞÜNCESINDE T 5. ÜNITE 501
ALEVILIK – BEKTAŞILIK
• Islam kültüründe yaygın olan tasavvufi yorumlardan biri de Alevilik – Bektaşiliktir. Alevi; kavramı sözlükte, Ali’ye
bağlı, Ali taraftarları anlamlarına gelir. Genel olarak Hz. Peygamberin vefatından sonra halifeliğin Hz. Ali ve onun
soyundan gelenlerin hakkı olduğunu savunan kişi ve gruplara Alevi denilmiştir. Bektaşilik; büyük Türk düşünürü ve
mutasavvıfı Hacı Bektaş-ı Veli’nin görüş ve düşüncelerini temel alan tasavvufi yorum biçimidir.
• Hacı Bektaş-ı Veli Horosan’da doğmuştur. Küçük yaşlardan itibaren Islam’i ilimleri öğrenmiştir.
• Alevi ve Bektaşilikte, yapılan törenlerde nefes adı verilen deyiş ve ilahiler söylenir. Alevilik – Bektaşilikte ocak;
dede, pir, mürşit gibi adlarla da anılan dini önderlerin ailelerini, soylarını nitelemek için kullanılır.
Cem ve Cemevi

Cem, sözlükte toplamak, bir araya getirmek anlamına gelir. Alevi-Bektaşi kültüründe ise
EDİTÖR YAYINLARI
cem; bu düşünceyi benimseyen kimselerin, belli zamanlarında bir araya gelerek yatıkları
toplantı ve törene denir. Cem erkanının yapıldığı yere cemevi denir. Alevilik – Bektaşilikte
bazı cem çeşitleri vardır. Abdal Musa cemi, ikrar cemi ve görgü cemi bunların başlıcalarıdır.

Musahiplik
Musahip; yol arkadaşı demektir. Alevilik – Bektaşilikte evli olan iki çiftin, pir huzurunda ikrar
verip yol kardeşi olmalarına musahiplik denir. Musahip olmak isteyenler bu isteklerini pire
bildirirler. Pir bu iki insanın kardeş olmalarını uygun görürse onları kardeş ilan eder.

Razılık Ve Kul Hakkı
Alevi – Bektaşilikte kul hakkı çok önemlidir. Insanların kalbini kırmış, kul hakkına girmiş in-
sanlar ceme katılamazlar. Dolayısıyla kul hakkı yiyenler, birbirlerine zulmedenlerin cem baş-
lamadan helalleşmeleri birbirlerinden razılık almaları gerekir. Dede cem başlamadan insan-
lara birbirlerinden razı olup olmadıklarını sorar.

Hızır Orucu
Hızır orucu Şubat ayının 13, 14 ve 15. günlerinde tutulur. Bir gün Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin
rahatsızlanır. Hz. Fatıma “ Yavrularım iyileşsin 3 gün oruç tutacağım.” demiştir. Bir zaman
sonra çocukları iyileşince üç gün oruç tutmuştur.

Muharrem Orucu

Ay takvimine göre yılın ilk ayı Muharrem ayıdır. Hz. Peygamber Muharrem ayının “Allah’ın ayı”
olduğunu ifade etmiş oruç tutulması gerektiğini belirtmiştir. Alevi – Bektaşilikte, muharrem
ayında 12 gün oruç tutulur. Bu 12 günün sonunda aşure pişirilerek halka dağıtılır.

Cemde 12 Hizmet

Mürşit-Pir: Cemi yöneten önder. Sakkacı: Ibriktar da denir. Halka su dağıtır.
Rehber: Alevilik – Bektaşilik yoluna girmek isteyen- Lokmacı: Kurban ve yemek işleriyle ilgilenir.
lere yardımcı olan kişi.
Pervaneci: Cem sırasında semazenlik yapıp dönerler.
Gözcü: Cemin düzenini ve huzurunu sağlar.
Peyikci: Cemin yapılacağını herkese haber verir.
Zakir: Saz çalarak deyişler söyler.
Süpürgeç: Her hizmetin sonunda cemevini süpürür. İznikçi: Gelenlerin ayakkabılarını düzenler.
Cerağcı: Aydınlatmalarla ilgilenir. İbrikçi: Gelenlere el suyu döker.