Page 20 - 9. SINIF FİZİK DEFTERİM - GİRİŞ YAYINLARI

ÖZETİN ÖZETİ Ünite 6: Elektrostatik

ELEKTRİK YÜKLERİ

Nötr cisim: Proton sayısı elektron sayısına eşit atom. 3. Dokunma ile Elektriklenme

Q Yüksüz cisim hiç yükü olmayan cisim demek değildir. Pro- Q Elektrik yüklü bir cisim nötr bir iletken cisme dokundurulursa
ton sayısı elektron sayısına eşit demektir. onu da aynı yük elektrik yükü ile yükler. Eğer dokunan cisimler
Q + yüklü cisimde - yük yok demek değildir. + yük sayısı - özdeş ise toplam yükü eşit şekilde paylaşırlar.
yükten fazla atom demektir.
Q Cisimler aynı cins yüklenirler.
1. Sürtünme ile Elektriklenme Q Eğer birbirine dokunan cisimler özdeş değil ise, K ve L yüklü
küreler birbirine dokundurulursa toplam yük korunur.
Q Yalıtkan iki cisim birbirlerine sürtüldüğünde biri elektron
GİRİŞ YAYINLARI
vererek (+), diğeri de verilen elektronu alarak (-) yüklenir. Q Toplam yükü kapasiteleri kadar paylaşırlar.
q q 2
Q Sürtünmeyle elektriklenmede cisimler zıt cins yüklenir. 1 Dokunmadan sonraki yükleri,
r 1 r 2 (q + q (q + q
Q İpek beze sürtülen cam çubuk elektron vererek (+) yük- q = 1 2) . r , q = 1 2) .r for-
lenirken, ipek kumaş (-) yüklenir. K L K r + r 2 1 L r + r 2 2
1
1
mülleri ile bulunur.
2. Etki ile Elektriklenme
Q İletken cisimlere yüklü cisimleri dokundurmadan sadece
ELEKTROSKOP
yaklaştırarak etki ile elektriklendirebiliriz. ELEKTROSKOP
Q Nötr K cismine yaklaştırılan yüklü cisim (-) yükleri çeker Metal topuz
(-) yükler azalan diğer uç (+) yüklenir.
Lastik tıpa Bir cismin yüklü olup olma-
+ K
+ + - + Metal çubuk dığını, yüklü ise hangi cins
+ + - - + + + + yükle yüklü olduğunu anlamaya
- -
+ + - + Cam fanus
+ + İletken yapraklar yarayan alettir.

Q Bu şekilde birbirine dokunan nötr cisimler etki ile yüklü
Q Elektroskop cisimlerin yük miktarlarını ölçemez.
hâle getirilebilirler.
Q Nötr bir cisim yüklü bir elektroskoba yaklaştırıldığında
Q Nötr L ve M kürelerine (+) yüklü K cismi yaklaştırıldı- yapraklar biraz kapanır.
ğında (-) yükleri kendine çeker.
L M Q Nötr bir elektroskoba (+) yüklü bir cisim yaklaştırılırsa
K elektroskobun topuzu (-), yapraklar (+) yüklenir ve açılır.
+ + + + + r 2r
Q Nötr bir elektroskoba yüklü bir cisim dokundurulursa
elektroskobun topuzu ve yaprakları dokundurulan cismin
yükü ile yüklenir ve yapraklar açılır.

Q K cismi uzaklaştırılmadan L ve M birbirinden ayrılırsa L Yüklü bir elektroskoba zıt yüklü cisim dokunduruldu-
küresi (-), M küresi (+) yüklerle yüklenmiş olur. K cismi ne ğunda üç durum gözlenebilir.
kadar yük çekmiş ise diğer kürede aynı miktarda (+) yük
kalır. Dolayısıyla L ve M kürelerinin yük miktarları eşit olur. Yapraklar bir miktar kapanır.

K - - L M + + + q = -q Yapraklar tamamen kapanır.
+ + + + + - r 2r + L
- - + +
- + + q = +q olur. Yapraklar önce kapanıp sonra açılır.
K
Q Asla yapraklarda önce açılıp, sonra kapanma olmaz.

98 Giriş Yayınları / 9. Sınıf Fizik