Page 17 - 9. SINIF FİZİK DEFTERİM - GİRİŞ YAYINLARI
P. 17
ÖZETİN ÖZETİ Ünite 5: Isı ve Sıcaklık
Isı ve Sıcaklık Öz Isısı ve Isı Sığası
İç Enerji: Bir maddeyi oluşturan kinetik ve potansiyel ener- Öz Isı: Bir maddenin birim kütlesinin sıcaklığını 1 °C değiştir-
jilerinin toplamıdır. Bir maddenin sıcaklığı arttıkça artar. mek için gerekli ısıdır. Ayırt edici özelliktir. Maddi miktarına
Madde miktarı ile iç enerji doğru orantılıdır. Joule
bağlı değildir. Sembolü c'dir. SI'da birimi . 'dir.
Sıcaklık: Bir maddeyi oluşturan taneciklerin ortalama kinetik kg Kelvin
enerjisinin ölçüsüdür. Birimi SI'da Kelvin'dir. Termometre ile Öz ısısı küçük olan madde çabuk ısınır, çabuk soğur, büyük olan
ölçülür. Temel ve skaler büyüklüktür. madde geç ısınır, geç soğur.
Isı sığası: Bir maddenin sıcaklığını 1 °C değiştirmek için gerekli
Isı: Farklı sıcaklıkta iki madde arasında aktarılan enerjidir.
Birimi SI'da Joule'dür. Kalori de ısı birimi olarak kullanılır. ısıdır. Ayırt edici özellik değildir. Madde miktarına bağlıdır. Sem-
.
Kalorimetre kabı ile ölçülür. Türetilmiş ve skaler büyüklüktür. bolü C SI'da birimi J/K'dir. C = m c
NoktasıGİRİŞ YAYINLARI
Isı alışverişinin tek şartı sıcaklık farkıdır.
Saf maddelerin sıcaklık değişiminin olduğu değişimler m kütleli,
Isı alan maddenin iç enerjisi artar, ısı veren maddenin iç c öz ısılı maddenin sıcaklığını DT kadar değiştirmek için gerekli
enerjisi azalır. Maddenin ısısı diye bir kavram yoktur.
ısı Q = m . c . DT'dir.
Termometre Çeşitlerinin Kullanım Amaçları
HAL DEĞİŞİMİ
Metal çiftli termometreler: Metallerin genleşme özelliğinden
yararlanılarak yapılmışlardır. Çok yüksek sıcaklıkları ölçmek Q Madde, katı, sıvı, gaz ve plazma olarak dört hâlde bulunur.
için kullanılırlar. 1600 °C'a kadar olan sıcaklıkları ölçebilirler. Maddenin başka bir hâle dönüşmesine "hâl değişimi" denir.
Fabrika ve fırınlarda kullanılır.
5 Madde hâl değiştirirken sıcaklığı sabit kalır, iç enerjisi
Sıvılı Termometre: Sıvıların genleşmesinden yararlanarak değişir, özkütlesi değişir.
ölçüm yapar. Hava sıcaklığı gibi orta derecede sıcaklık ölçmede
kullanılır. Erime ısısı: Bir katının birim kütlesinin sıvı hâle geçmesi için
gerekli ısı miktarı L ile gösterilir. Donma ısısı ile erime ısısına
e
Gazlı termometreler: Gazların basınç değişiminden yarar- eşittir. L ile gösterilir Birimi SI'da J/kg'dır. Ayırt edicidir.
lanarak ölçüm yaparlar. Hidrojen, helyum, azot gibi gazlar d
kullanırlar. Hassas ölçüm yaparlar. Laboratuvar araştırmala- Buharlaşma ısısı: Bir sıvının birim kütlesinin gaz hâline gel-
rında kullanılırlar.
mesi için gerekli ısıdır. L ile gösterilir. Yoğunlaşma ısısı ile
b
Ölçeklendirmesine Göre Sıvılı Termometre çeşitleri: aynı değerdedir. Birimi SI'da J/K'dir. Ayırt edici özelliktir.
Kaynama belirli sıcaklıkta olur. Buharlaşma her sıcaklıkta
o
o
Suyun Kaynama 100 C 212 F 373 K K X olur. Buharlaşma sıvı etrafından ısı enerjisi soğurur. Buhar-
Noktası o C o F o K o X laşmanın en hızlı olduğu sıcaklık kaynama noktasıdır. Buhar-
laşma sıvı yüzeyinde olur.
Suyun Donma
o
0 32 F 273 K D X Süblimleşme
o
Celcius ( C) Fahrenheit ( F) Kelvin (K) X termometresi( X)
o
O
Erime Buharlaşma
C F-32 K-273 X-D X
= = = Yoğunlaşma
100 180 100 K -D Donma
X X
En hassas termometre Fahrenheit termometresi (bölme sayısı fazla Kırağılaşma
olduğu için) Sıcaklık ( C)
o
NOT Q Tüm moleküllerin durduğu kabul edilen en 120 gaz
küçük sıcaklık mutlak sıfır noktasıdır. 0 100 V
Kelvin -273 °C mutlak sıfır noktasıdır. Bu sıvı III IV
sıcaklıkların altında sıcaklık değeri yoktur.
Mutlak Sıcaklık: Soğutulan maddenin moleküllerinin hepsinin katı Zaman (dk)
durduğu doğadaki en küçük sıcaklık değeridir. 0 Kelvin (-273 -10 I II
°C) mutlak sıfır noktasıdır. Daha alt sıcaklık değeri olamaz.
80 Giriş Yayınları / 9. Sınıf Fizik
