Page 8 - 9. SINIF FİZİK DEFTERİM - GİRİŞ YAYINLARI

ÖZETİN ÖZETİ Ünite 2: Madde ve Özellikleri

Maddenin Ortak Özelikleri
Maddenin Ortak Özelikleri Özkütle (Yoğunluk): Birim hacimdeki kütle miktarıdır.
Maddelerin bazı özellikleri (kütle, hacim, eylemsizlik, tane- Skaler bir büyüklük olan özkütle maddeler için ayırt edici
cikli yapı) tüm maddelerde bulunur. Bu özelliklere maddelerin bir özelliktir. Özkütle "d" harfi ile gösterilir. SI'da birimi
ortak özelliği denir. kg/m tür. Özkütle = Kütle ⇒= m bağlantısı ile bulunur.
3
d
Hacim v
Kütle: Kütle eylemsizliğin ölçüsüdür. Cismin sahip olduğu
madde miktarına denir. Kütle hem temel büyüklük hem de ska- Bağıl Yoğunluk: Bir maddenin yoğunluğunun suyun yoğun-
ler büyüklüktür. SI'da birimi kg'dır. Eşit kollu terazi ile ölçülür. luğuna oranına o maddenin bağıl yoğunluğu denir.
d
Hacim: Maddenin boşlukta kapladığı yere hacim denir. "V" d bağıl = madde
d
harfi ile gösterilir. Türetilmiş büyüklüktür. Skaler büyüklük su
h YAYINLARI
3
olarak kabul edilir. SI'da birimi m tür.
Karışımların Özkütlesi
Karışımların Özkütlesi
Katıların Hacimlerinin Ölçülmesi
Küp, dikdörtgenler prizması, küre, silindir gibi belirli bir geo- Birbirine homojen olarak karışabilen aynı sıcaklıktaki sıvıla-
metrik şekli olan cisimlerin hacimleri matematiksel formüller rın karıştırılmasıyla oluşan karışımın özkütlesi karışan sıvı-
yardımıyla bulunur. ların özkütlelerine ve karışma oranlarına bağlıdır. Karışımın
yoğunluğu karışımda kullanılan maddelerin yoğunlukları ara-
Küp Dikdörtgenler Prizması sında bir değer alırken hangi maddeden fazla kullanılmış ise
yoğunluk o maddenin yoğunluğuna daha yakındır.
a c
Karışımların özkütleleri;
a a b
a d = m karışım formülüyle hesaplanır.
karışım
V
V = a 3 V = a . b . c Karşımı oluşturan maddelerin hacimleri eşit ise karışımın
karışım
GİRİŞ r 2 d Karışımdaki madde sayısı iki madde eşit kütlelerde karış-
Küre
Silindir
yoğunluğu karıştırılan sıvıların özkütlelerinin aritmetik orta-
lamasına eşittir.
r
d + d + ...... + d
2
n
1
=
karışım
n
4
3
mışsa karışımın yoğunluğu;
V
= π.r
V = p.r .h
3
2
1
d + d
Düzgün Şekli Olmayan Katı Cisimlerin Hacimlerinin d karışım = 2.d . d formülüyle hesaplanır.
2
1
Ölçülmesi: Düzgün geometrik şekli olmayan bir cismin hacmi
dereceli kap ya da taşırma kaplarındaki sıvılar yardımıyla Günlük Hayatta Özkütle
bulunur. Düzgün şekli olmayan katının suda çözünmemesi
gerekir. Düzgün bir şekli olmayan katı cisimlerin hacimlerinin Q Kuyumculukta; altının sahte olup olmadığını ya da içinde
ölçülebilmesi için dereceli silindirin ya da taşırma kaplarının farklı madde olup olmadığının tespiti konusunda yardımcı
içine konan sıvının özkütlesi cismin özkütlesinden küçük ya olur. Ayrıca altın kırıntıları ile yabancı maddeleri birbirin-
da eşit olmalıdır. Aksi taktirde doğru ölçüm gerçekleşmez. den ayırmak için de kullanılır.
Q Hastane laboratuvarlarında; santrifüj denilen cihazlarda
Sıvıların Hacimlerinin Ölçülmesi: Sıvılar konuldukları kabın tüplere konulan kan ya da idrar gibi sıvılar çok yüksek
şeklini aldıklarından sıvıların hacmi ölçekli kaplarla ölçülür. Sıvı hızda döndürülerek tüp içindeki farklı cinsteki sıvılar
hacim birimleri; kilolitre (kL), hektolitre (hL), dekalitre (daL), özkütle değerlerine göre ayrışırlar. Bu ayrışma sonucunda
litre (L), desilitre (dL), santilitre (cL), mililitre (mL), 1L = 1dm 3
özkütlesi küçük olan en üstte kalırken, özkütlesi en büyük
Gazların Hacimlerinin Ölçülmesi: Gazların belirli bir hacim- olan madde tüpün dibine çöker. Ebru sanatında, seramik,
leri yoktur. Bulundukları kabın şeklini ve hacmini alırlar. porselen yapımında özkütleden yararlanılır.

22 Giriş Yayınları / 9. Sınıf Fizik