Page 138 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
138 MEKTUP / E-POSTA
138
œ Özellikler:

» İş mektuplarında kullanılan dil alıcıyı harekete geçirme işlevindedir.
» İfadeler açık ve yalındır. Söz gereksiz yere uzatılmaz.
» Emredici anlatım türü kullanılır.
» İş mektuplarına, kendisine mektup yazılan kişi ya da kurumun ad ve adresi ile başlanır.

MEKTUP TÜRÜNÜN TARİHÎ GELİŞİMİ

EDİTÖR YAYINEVİ
DÜNYA EDEBİYATINDA MEKTUP
* Mektup, tarihte ortaya çıkmış en eski metin türlerinden biridir. Eldeki en eski örnekler; Mısır
firavunlarının diplomatik mektupları (MÖ 15 - 14. yüzyıllar) ile Hitit krallarının Hattuşaş (Boğaz-
köy) arşivinde bulunan mektuplarıdır.

* Batı edebiyatında mektup türünün ilk örneklerini Yunan edebiyatında görürüz. Mektup, bir
edebiyat türü olarak özellikle Latin edebiyatında gelişip yaygınlaşmıştır. Bu alanda yazanların
başında Cicero (MÖ 106-43) gelir.

TÜRK EDEBİYATINDA MEKTUP

* Mektup türünün Türk edebiyatında uzun bir geçmişi vardır.
* Mektubun Türk dünyasındaki geçmişi henüz açıklığa kavuşmamakla beraber, MS 580 yılında
İstanbul’a gönderilen diplomatik bir mektup ve daha sonraki yüzyıllarda Uygur prenslerinin yaz-
dıkları mektuplar ele geçmiştir.

* Divan edebiyatında münşeatlarda (nesir hâlindeki yazıların bir araya toplandığı kitaplar) resmî
ve özel mektuplara geniş yer verilirdi.

* Fuzulî’nin 16. yüzyılda yazmış olduğu “Şikâyetnâme”, edebiyatımızda ünlü bir mektuptur. Batılı-
laşma hareketi (Tanzimat) ile birlikte Şinasi’nin öncülüğünde başlayan düz anlatım akımı, mek-
tuplarda da etkisini göstermiştir.
* Tanzimat edebiyatı ile birlikte mektup türü Türk edebiyatında ve sosyal yaşamda önemli bir yere
ulaşmıştır. Yazarlar arasında mektuplaşma yolu ile edebî tartışmalar ve düşünce paylaşımları
âdeta bir gelenek hâline gelmiştir.

* Cumhuriyet Dönemi’nde Yahya Kemal’den Mehmet Akif’e, Fikret Mualla’dan Cemal Süreya’ya,
Kemal Tahir’den Orhan Kemal’e, Cemil Meriç’ten Behçet Necatigil’e önemli bir mektup birikimi
ortaya çıkmıştır.

* Özellikle 1980’lerden bu yana mektup türü yayıncılığımız en verimli dönemini yaşamaktadır.

* Posta işlerinin taşıtların gelişimine bağlı olarak gelişmesi Cumhuriyet sonrasında mektubun
konumunu güçlendirmiştir.