Page 38 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları
P. 38
¦ §
38
38 HİKÂYE
* Her iki kelimesi de asıl anlamını koruduğu hâlde gelenekleşmiş olarak “baş, başı, oğlu, kızı, ağa,
bey, hanım, efendi, ev” sözcükleriyle kurulan birleşik sözcükler bitişik yazılır. (aşevi, onbaşı, hanı-
mefendi, beyefendi, aşçıbaşı)
* -an, -en, -r, -ar, -er, -ir, -maz, -mez ve -mış, -miş sıfat-fiil ekleriyle kurulan kalıplaşmış birleşik
sözcükler bitişik yazılır. (uçaksavar, hacıyatmaz)
* Biraz, birkaç, birkaçı, birtakım, birçok, birçoğu, hiçbir, hiçbiri, herhangi belirsizlik sıfat ve zamir-
leri de gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.
EDİTÖR YAYINEVİ
AYRI YAZILAN BİRLEŞİK SÖZCÜKLER
* Birleşme sırasında sözcüklerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan birle-
şik sözcükler ayrı yazılır. (bal arısı, hamam böceği, muhabbet kuşu)
* Yiyecek, içecek adlarından biriyle kurulan birleşik sözcükler ayrı yazılır. (Adana kebabı, Kemalpaşa
tatlısı)
* Yol ve ulaşımla ilgili birleşik sözcükler ayrı yazılır. (keçi yolu, kara yolu, Arnavut kaldırımı)
* Durum, olgu ve olay bildiren sözlerden biriyle kurulan sözcükler ayrı yazılır. (ana dil, açık otu-
rum, yer çekimi)
* Tam olarak yer belirten “alt” ve “üst” sözleriyle oluşturulan birleşik sözcükler ve terimler ayrı
yazılır. (yer altı, böbrek üstü bezi, göz altı kremi)
* Dış, iç, sıra, yuvar ve küre sözcükleriyle oluşturulan birleşik sözcük ve terimler ayrı yazılır. (peşi
sıra, yarım küre, göz yuvarı)
* -r/-ar/-er, -maz/-mez ve -an/-en sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tam laması yapısındaki bir-
leşik kelimeler ayrı yazılır. (bakar kör, çalar saat, döner sermaye)
* Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir, iki, tek,
çok, çift sözlerinin başa getirilmesiyle oluştu rulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır. (alt
kurul, alt yazı; üst kat, üst küme; ana dili; ön söz)
“Mİ” SORU EKİNİN YAZIMI
* “mi” soru eki kendinden önceki sözcüklerle hiçbir zaman birleşmez.
* Buna karşılık kendinden sonra gelen kişi ekleriyle birleştirilerek yazılır.
» Yarim İstanbul’u mesken mi tuttun?
» Her akşam kitap okuyor mu?
» Bize gelecek misiniz?
» Sen miydin o, yalnızlığım mıydı yoksa?
» Bu saatte uyuyor musunuz?
