Page 75 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları
P. 75
¦ § 75
ŞİİR
75
SIFATLARDA YAPI
* Sıfatlar yapıları bakımından üçe ayrılır:
BASİT SIFATLAR
* Yapım eki almamış ve herhangi bir sözcükle birleşmemiş, kök durumundaki sıfatlardır.
» güzel kız, mavi bisiklet, bir gün, iki armut, bu ev, hangi okul, bazı öğrenciler...
* EDİTÖR YAYINEVİ
TÜREMİŞ SIFATLAR
* İsim veya fiil kök ve gövdelerinden yapım ekleriyle türetilen sıfatlardır.
Fiilden türeyen sıfatlar: yorgun savaşçı, üzgün kadın, süzme bal, gidilen yol, soyulmuş patates, tanıdık
adam, okunacak yazı...
İsimden türeyen sıfatlar: suçlu adam, ağaçlık yol, akılsız baş, gölgelik yer, başarılı öğrenci, çiçekçi kız,
küçücük oda, kocaman araba...
BİRLEŞİK SIFATLAR
* İki veya daha fazla sözcükten oluşan sıfatlardır. İki şekilde yapılabilir:
Anlamca Kaynaşmış Birleşik Sıfatlar: İki veya daha fazla sözcüğün anlamca kaynaşıp birleşmesiyle
oluşur.
» cingöz çocuk, kahverengi kazak, vatansever adam
Kurallı Birleşik Sıfat: Kurallı birleşik sıfat iki şekilde karşımıza çıkar:
Sıfat tamlamasının sonuna -lı/-lık/-sız ekleri eklenerek sıfat tamlaması başka bir ismi niteler
hâle getirilir.
» kısa saç (sıfat tamlaması) - lı → kısa saçlı kız
» iki yıl (sıfat tamlaması) - lık → iki yıllık bina
» beş para (sıfat tamlaması) - sız → beş parasız adam
* Sıfat tamlamasında sıfatla isim yer değiştirilip isme -ı/-i/-u/-ü eklerinden biri eklenerek sıfat
tamlaması başka bir ismi niteler hâle getirilir.
» mavi göz → göz-ü mavi kadın
» yırtık yaka → yaka-(s)ı yırtık kazak
» küçük oda → oda-(s)ı küçük ev