Page 75 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları
P. 75

¦ §                                                                       75
            ŞİİR
                                                                                    75
             SIFATLARDA YAPI

          *  Sıfatlar yapıları bakımından üçe ayrılır:



             BASİT SIFATLAR
          *  Yapım eki almamış ve herhangi bir sözcükle birleşmemiş, kök durumundaki sıfatlardır.
              » güzel kız, mavi bisiklet, bir gün, iki armut, bu ev, hangi okul, bazı öğrenciler...


          *  EDİTÖR YAYINEVİ
             TÜREMİŞ SIFATLAR

          *  İsim veya fiil kök ve gövdelerinden yapım ekleriyle türetilen sıfatlardır.

          Fiilden türeyen sıfatlar: yorgun savaşçı, üzgün kadın, süzme bal, gidilen yol, soyulmuş patates, tanıdık
          adam, okunacak yazı...

          İsimden türeyen sıfatlar: suçlu adam, ağaçlık yol, akılsız baş, gölgelik yer, başarılı öğrenci, çiçekçi kız,
          küçücük oda, kocaman araba...



             BİRLEŞİK SIFATLAR

          *  İki veya daha fazla sözcükten oluşan sıfatlardır. İki şekilde yapılabilir:

          Anlamca Kaynaşmış Birleşik Sıfatlar: İki veya daha fazla sözcüğün anlamca kaynaşıp birleşmesiyle
          oluşur.
              » cingöz çocuk, kahverengi kazak, vatansever adam

          Kurallı Birleşik Sıfat: Kurallı birleşik sıfat iki şekilde karşımıza çıkar:

            Sıfat tamlamasının sonuna -lı/-lık/-sız ekleri eklenerek sıfat tamlaması başka bir ismi niteler
            hâle getirilir.

              » kısa saç (sıfat tamlaması) - lı → kısa saçlı kız

              » iki yıl (sıfat tamlaması) - lık → iki yıllık bina

              » beş para (sıfat tamlaması) - sız → beş parasız adam
          *  Sıfat tamlamasında sıfatla isim yer değiştirilip isme -ı/-i/-u/-ü eklerinden biri eklenerek sıfat
            tamlaması başka bir ismi niteler hâle getirilir.

              » mavi göz → göz-ü mavi kadın

              » yırtık yaka → yaka-(s)ı yırtık kazak
              » küçük oda → oda-(s)ı küçük ev
   70   71   72   73   74   75   76   77   78   79   80