Page 70 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ §
70
70 ŞİİR
İRSAL-İ MESEL (ATASÖZÜ KULLANMA)

* İleri sürülen bir düşünceyi daha inandırıcı kılmak ve sözü pekiştirmek için dizelere, bir atasözü
veya atasözü değerinde örnek katma sanatıdır.

» Çağır Karacaoğlan çağır » Gün de doğar gün de doğar
Taş düştüğü yerde ağır Bir gün mutlaka gün doğar
Gönül sevdiğinden soğur Gün doğmadan neler doğar
Görülmeyi görülmeyi Gün doğmadan Şehzadebaşına

EDİTÖR YAYINEVİ
* Yukarıdaki dizelerde “Taş düştüğü yerde * Yukarıdaki dörtlüğün üçüncü dizesinde “Gün
ağır” atasözü kullanılarak irsal-i mesel doğmadan neler doğar.” atasözü kullanılarak
yapılmıştır. irsal-i mesel yapılmıştır.

TEZAT (ZITLIK)

* İki duygu, düşünce ya da varlık arasında birbirine karşıt olan nitelikleri bir arada söyleme sana-
tıdır. Bu sanat zıt anlamlı sözcükleri bir arada kullanma olarak algılanmamalıdır. Burada zıtlık
sözcük düzeyinde değil bir varlığın iki karşıt özelliğinde ya da iki farklı varlığın karşıt özelliklerinde
aranmalıdır.

» Neden böyle düşman görünürsünüz » İşkence yaptıkça bana gülerdi
Yıllar yılı dost bildiğim aynalar Benim sadık yarim kara topraktır
* Bu dizelerde aynaların “dost” ve “düşman” * Bu dizelerde toprağın işkence yapıldıkça gül-
görünmesi aynı varlığa ait zıt durumlar oldu- mesi zıt durumlar olduğundan tezat sanatı
ğundan tezat vardır. örneklendirilmiştir.

MECAZIMÜRSEL (AD AKTARMASI)

* Bir sözün benzetme amacı güdülmeden başka bir sözün yerine kullanılmasıdır. Mecazımürselde
parça-bütün, neden-sonuç, özel-genel, eser-sanatçı, iç-dış, yer-insan, soyut-somut, yön-
uygarlık, araç-kullanıcı gibi anlam ilgileri bulunur.

» Nedir üç dört alın? » Edirne’de bir sabah üçüncü şerefede
Bir yurdun alnından boşansın ter. Sinan’ın güzelliği döndürmüştü başını”

* “Yurt” sözüyle kastedilen yurttaki insanlar- * “Sinan’ın güzelliği” ifadesi ile Edirne’deki “Seli-
dır. (yer-insan ilişkisi) miye Camisi” anlatılmak istenmiştir. Burada
“sanatçı-eser” ilişkisi ile ad aktarması yapıl-
mıştır.
TELMİH (ANIMSATMA)

* Bir dizede ya da beyitte kullanılan bir sözle geçmişte yaşanmış ve herkes tarafından bilinen bir
olayı anımsatma sanatına telmih denir.