Page 116 - 9-sinif-telafi

HÜCRE 115

ZARDAN MADDE GEÇİŞLERİ • Derişim farkının artması difüzyon hızını artırır. Deplazmoliz: Plazmolize uğramış hücre-
Hücreler ve bulundukları ortam arasında devamlı bir • Difüzyon yüzeyinin artması difüzyon hızını ar- nin hipotonik ortamda su alarak tekrar eski
madde alışverişi vardır. tırır. haline gelmesine denir. Deplazmoliz olmuş
Bu alışverişi hücre zarı kontrol eder. Hücre zarından Kolaylaştırılmış Difüzyon : Küçük moleküllerin çok hücrede su alma isteği azalır. Bitki hücre-
madde giriş çıkışını molekülün büyüklüğü, ortam yoğun ortamdan az yoğun ortama doğru hücre lerinde deplazmoliz sırasında hücre zarı
yoğunluğu, sıcaklık ve molekülün hareketi etkiler. zarındaki taşıyıcı proteinler yardımıyla ATP har- hücre duvarına yaklaşır.
canmadan geçişine denir. Glikoz, fruktoz, galak- Turgor : Hücre içindeki suyun yaptığı
Hücre zarından küçük boyutlu maddelerin geçişi hücre-
toz ve aminoasitlerin çoğu bu yöntemle geçer. basınca turgor basıncı denir. Hayvansal
nin enerji kullanıp kullanmamasına göre pasif ve aktif hücrelerin zarı içeriye doğru su girişi ile
taşıma olarak iki şekilde gerçekleşir. Diyaliz: Seçici geçirgen zardan çözünmüş mole-
küllerin difüzyonudur. ortaya çıkan basınca dayanamaz ve patlar.
Hücre Zarında Madde Geçişi: Bu olaya ise hemoliz denir.
Osmoz: Suyun çok yoğun olduğu ortamdan az
Küçük Moleküllerin Geçişi yoğun olduğu ortama seçici geçirgen bir zardan Turgor basıncı ile ozmotik basınç arasındaki
• Pasif Taşıma geçişine denir. fark emme kuvveti olarak adlandırılır.
⤷ Difüzyon ⤷ Osmoz Hücredeki çözünen moleküllerin hücreye su
• Aktif Taşıma EDİTÖR YAYINEVİ Osmotik Kuvvetler
kazandırma isteğine ozmotik basınç denir.
Büyük Moleküllerin Geçişi Bitkilerin kök hücrelerindeki şeker oranının yük-
• Endositoz selmesi ozmotik basıncı artırarak bitkinin su
⤷ Fagositoz ⤷ Pinositoz almasını kolaylaştırır. Osmotik Basınç
• Ekzositoz • Hücreler bulundukları ortam ile eşit yoğunluğa Osmotik Denge
sahip ise ortam hücre için izotonik tir. Emme Kuvveti
Pasif Taşıma
Bir molekülün çok yoğun olduğu ortamdan az yoğun • Yoğunluğu hücre yoğunluğundan fazla olan Turgor Basıncı
çözeltiye Hipertonik çözelti denir.
olduğu ortama doğru ATP enerjisi kullanmadan Zaman
kendi kinetik enerjisi ile geçmesine pasif taşıma • Yoğunluğu hücre yoğunluğundan az olan çö-
denir. Pasif taşıma difüzyon ve osmoz olarak iki zeltiye Hipotonik çözelti denir. Osmotik Denge Turgor Basıncı
şekilde gerçekleşir. Osmoz olayı hücrelerin bulunduğu ortamlara
göre plazmoliz, deplazmoliz ve turgor olarak Emme kuvveti = Osmotik basınç – Turgor basıncı
Difüzyon : Molekül ve iyonların yoğunluklarının farklı durumlarda gerçekleşir Aktif Taşıma
fazla olduğu ortamdan az olduğu ortama doğru Plazmoliz: Hücrenin hipertonik ortamda su kay- Canlı hücrelerde enerji harcanarak küçük
geçmesine denir. Difüzyon hızını etkileyen faktörler: bederek büzülmesine denir. Plazmoliz sırasında moleküllerinin yoğunluğunun az olduğu
• Molekül büyüklüğü azaldıkça difüzyon hızı artar. hücrede su azaldığından hücre içi madde derişimi ortamdan yoğunluğunun çok olduğu ortama
• Ortam sıcaklığı arttıkça difüzyon hızı artar. artar. Bu da hücrenin su alma isteğini artırır. doğru taşıyıcı proteinler ve enzimler yardı-