Page 76 - 9-sinif-telafi

ISI VE SICAKLIK 75

ISI, SICAKLIK VE İÇ ENERJİ Metal Termometreler: Çok yüksek sıcaklıkları ölç- HÂL DEĞİŞİMİ
Isı, Sıcaklık ve İç Enerji Kavramları Arasındaki mek için kullanılırlar. Bu tür termometreler, 1600 • Maddenin bir hâlden diğerine dönüşme-
SıvıEDİTÖR YAYINEVİ
İlişki o C’ye kadar olan sıcaklıkları ölçebilirler. sine hâl değişimi denir. Madde hâl değiş-
Sıcaklık: Bir maddeyi oluşturan taneciklerin orta- Gazlı Termometreler: Bu tür termometrelerde hid- tirirken ısı alır veya ısı verir. Madde katı,
lama kinetik enerjilerinin bir ölçüsüdür. Sıcaklığın rojen, helyum, azot gibi gazlar kullanılır. Hassas sıvı, gaz ve plazma olarak dört hâlde bu-
SI’daki birimi Kelvin (K)’dir. Sıcaklık termometre ile ölçümler gerektiğinde kullanılırlar. lunabilir.
ölçülür. Erime Isısı: Erime sıcaklığındaki bir katının
Suyun
Isı: Farklı sıcaklıktaki iki madde arasında aktarılan Kaynama 100 C 212 F 373 K K X birim kütlesinin katı hâlden sıvı hâle geçe-
o
o
enerjidir. Isının birimi joule ya da kalori (cal)’dir. Isı Noktası bilmesi için verilmesi gereken ısı miktarıdır.
kalorimetre kabı ile ölçülür. o C o F o K o X L ile gösterilir. Donma ısısı, erime ısısı ile
e
o
Kalori: 1 gram saf suyun sıcaklığını 1 C arttırmak Suyun aynı değerdedir. L ile gösterilir.
d
Donma
için verilmesi gereken ısı miktarıdır. 1 cal = 4,186 Noktası 0 32 F 273 K D X Buharlaşma Isısı: Kaynama sıcaklığında
o
joule’dür. bulunan sıvının birim kütlesinin buharlaş-
Celcius Fahrenheit Kelvin X termometresi
o
İç Enerji: Bir maddenin sahip olduğu kinetik ve ( C) ( F) (K) ( X) ması için alması gereken ısıya denir. L ile
o
O
b
potansiyel enerjilerinin toplamıdır. İç enerji bir mad- C F-32 K-273 X-D gösterilir. Yoğunlaşma ısısı da aynı değer-
denin sıcaklığı nedeniyle sahip olduğu enerjidir. Bir = = = X dedir. L ile gösterilir.
Y
maddenin sıcaklığı ne kadar yüksekse iç enerjisi de 100 180 100 K -D X Q = m. L , Q = m. L ile bulunur.
X
b
e
o kadar yüksektir. Sıcaklık ( C)
o
Termometre Çeşitlerinin Kullanım Amaçları Öz Isısı ve Isı Sığası Kavramları
Sıvılı Termometre: Sıvıların genleşme özelliğinden Öz Isı: Bir maddenin birim kütlesinin sıcaklığını 1 120 IV V
yararlanılır. Sıvılı termometrelerde cıva ve alkol gibi o C arttırmak için gerekli ısıdır. 100
genleşme özelliği yüksek sıvılar kullanılır. o III
Sıvılı termometreler sıvı, hazne ve kılcal borudan Birimi cal/g C’dir. c harfi ile gösterilir.
oluşur. Sıvılı termometrelerin hassas ölçüm yapabil- Isı Sığası: Bir maddenin kütlesi ile özısısının çar- II Zaman (dk)
o
mesi için; pımına denir. Birimi cal/ C ‘dir. Isı sığası C harfi ile -10 I
• Hazne büyük olmalıdır. Kılcal Boru gösterilir. C= m.c’dir.
• Genleşme özelliği yüksek Saf Maddelerin Sıcaklık Değişiminin Olduğu Buzun buhar hâline geçmesi için izlediği yol
sıvı kullanılmalıdır. I → Q = m. c . ∆T II → Q = m. L
buz
2
1
• Kılcal boru ince olmalıdır. Değişkenler III → Q = m. c . ∆T IV → Q = m. L e
• Haznenin yapıldığı madde- Hazne m kütleli, c özısılı maddenin sıcaklığını ∆T kadar 3 su 4 b
nin genleşme özelliği az olmalıdır. değiştirmek için gerekli ısı Q olursa; V → Q = m. c buhar . ∆T
5
• Kılcal boru üzerinde bölme sayısı fazla olmalıdır. Q = m.c∆T olur. Q toplam = Q + Q + Q + Q + Q
2
1
5
4
3