Page 77 - 9-sinif-telafi

76 ISI VE SICAKLIK

o
o
Toplam değer, -10 C’deki buzun 120 C’de buhar Isının Konveksiyon Yoluyla Yayılması 2- Yüzeyce Genleşme
hâline gelebilmesi için gerekli değerdir. Gazlar ve sıvılar ısıyı bu yolla yayarlar.
EDİTÖR YAYINEVİ
A
ISIL DENGE Isınan moleküllerin öz kütlesi azalır ve yukarı A 0
∇
Farklı sıcaklıktaki maddeler bir araya geldiklerinde çıkar. Soğuk moleküller ise dibe çökerler. Dipte
aralarında ısı alışverişi olur. Sıcak olan cisim ısı verir, ısınan moleküller tekrar yukarı çıkarlar. Bu nedenle
soğuk olan cisim ısı alır. Bu durumda verilen ısı alı- sıvılar alttan ısıtılır.
nan ısı miktarına eşit olur. Yüzey alanı A olan bir levhanın sıcaklığı ∆T
Işının Işıma (Radyasyon) Yoluyla Yayılması 0
Q alınan = Q verilen , (T > T ise) • Moleküler ortama gerek duyulmadan sıcak ci- kadar değiştirildiğinde yüzeydeki değişim
1
2
miktarı ∆A= A . a . ∆T kadar olur.
0
m c (T son - T ) = m . c (T -T son ) bağıntısı ile denge simlerin (Güneş gibi) ısıyı ışınlar yoluyla yay- a: Yüzeyce genleşme katsayısıdır. Yüzeyce
2
2
1 1
1
2
sıcaklığı (son sıcaklık) hesaplanır. masıdır. genleşme katsayısı yaklaşık olarak boyca
GENLEŞME uzama katsayısının iki katına eşittir.
ENERJİNİN İLETİM YOLLARI VE ENERJİ İLETİM
HIZI Katı ve Sıvılarda Genleşme ve Büzülme 3- Hacimce Genleşme
• Isınan cisimlerin genleşmesi, cisimleri oluş- V ∇
turan atom veya moleküller arası uzaklıkların V 0
artmasıdır.
İletim Katılarda Genleşme
İlk hacmi V olan üç boyutlu bir cismin
0
1- Boyca Genleşme sıcaklığı ∆T kadar değiştirilirse hacmindeki
Konveksiyon değişim miktarı,
L
0
∆V= V . β . ∆T kadar olur.
L ∇ 0
β: Hacimce genleşme katsayısıdır. Yaklaşık
olarak boyca uzama katsayısının üç katına
Işıma L
eşittir.
Suyun Genleşmesi
• Isı enerjisinin yayılması iletim, konveksiyon ve ışı- Sıvılar soğutulduklarında hacimleri küçü-
o
ma yolları ile olur. İlk boyu L olan bir telin sıcaklığı ∆T kadar değiş- lür. Suyun hacmi, sıcaklığı +4 C’ye düşene
0
Isının İletim Yoluyla Yayılması tirildiğinde çubuğun boyundaki değişme, kadar azalır. Bu nedenle suyun hacminin en
o
düşük olduğu sıcaklık +4 C’dir. Göllerde
o
Katılar bu yolla ısıyı yayarlar. Maddeyi oluşturan ∆L = L . λ . ∆T kadar olur. suyun dip kısımlarının sıcaklığı +4 C civa-
0
o
taneciklerin birbirine çarpıp enerjiyi aktarmasıdır. λ: Uzama katsayısı, birimi 1/ C’dir. rındadır. Bu nedenle canlılar yaşamlarını
sürdürebilirler.