Page 86 - 9-sinif-telafi

ELEKTROSTATİK 85

ELEKTRİK YÜKLERİ 3. Etki ile Elektriklenme • K cismi ne kadar yük çekmiş ise o kadar
ELEKTRİKLENME TÜRLERI İletken cisimlere yüklü cisimleri dokundurmadan yükü itecektir. Dolayısıyla L ve M kürele-
sadece yaklaştırarak etki ile elektriklendirebiliriz. rinin yük miktarları eşit olur.
1. Sürtünme ile Elektriklenme
• Uygun iki cisim birbirlerine sürtüldüğünde biri + + + K ELEKTROSKOP
elektron vererek (+), diğeri de verilen elektronu + + - - - + + + Metal topuz
alarak (-) yüklenir. + + - - + + Lastik tıpa
• İpek kumaşa sürtülen cam çubuk elektron vere- + + - +
rek (+) yüklenirken, ipek kumaş (-) yüklenir. Metal çubuk
• Yün kumaşa sürtülen ebonit çubuk elektron ala- Cam fanus
rak (-) yüklenirken yün kumaş ise (+) yüklenir. İletken yapraklar
Nötr K cismine yaklaştırılan yüklü cisim (-) yük-
2. Dokunma ile Elektriklenme
leri çekerken (+) yükler diğer uçta kalır.
• Elektrik yüklü bir cisim nötr bir iletken cisme do- • Bu şekilde birbirine dokunan nötr cisimler etki
kundurulursa onu da aynı yük elektrik yükü ile ile yüklü hâle getirilebilirler. Bir cismin yüklü olup olmadığını, yüklü ise
yükler. Eğer dokunan cisimler özdeş ise toplam L M hangi cins yükle yüklü olduğunu anlamaya
yükü eşit şekilde paylaşırlar. EDİTÖR YAYINEVİ yarayan alettir.
K
• Eğer birbirine dokunan cisimler özdeş değil ise, + + + + + r 2r • Elektroskop cisimlerin yük miktarlarını
ölçemez.
q q
1 2 • Nötr bir cisim yüklü bir elektroskoba
r r yaklaştırıldığında yapraklar biraz kapanır.
1 2
• Nötr L ve M kürelerine (+) yüklü K cismi yak- • Nötr bir elektroskoba (+) yüklü bir cisim
K L laştırıldığında (-) yükleri kendine çekerken (+) yaklaştırılırsa elektroskobun topuzu (-),
yükleri de iter. yapraklar (+) yüklenir ve açılır.
L M • Nötr bir elektroskoba yüklü bir cisim do-
K - + + kundurulursa elektroskobun topuzu ve
K ve L yüklü küreler birbirine dokundurulursa top- + + + + + - - r 2r + + yaprakları dokundurulan cismin yükü ile
lam yük korunur. - - + +
- + + yüklenir ve yapraklar açılır.
Dokunmadan sonraki yükleri, • Yüklü bir elektroskoba zıt yüklü cisim
q + q
q = 1 2 . r 1 yaklaştırıldığında üç durum gözlenebilir.
K
r + r 2 ⤷ Yapraklar bir miktar kapanır.
1
q + q • K cismi uzaklaştırılmadan L ve M birbirinden
q = 1 2 .r formülleri ile bulunur. ayrılırsa L küresi (-), M küresi (+) yüklerle yük- ⤷ Yapraklar tamamen kapanır.
2
L
r + r 2 lenmiş olur. ⤷ Yapraklar önce kapanıp sonra açılır.
1