Page 146 - 9. SINIF FAVORİ TARİH DEFTERİM

ÖZETİN ÖZETİ 6. ÜNİTE: TÜRKLER’İN İSLAMİYET’İ KABULÜ VE İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ

büyük selçuklu devletİ’nde yönetİm ve toplum yapısı

Devlet Yönetimi Toplum Yapısı

Q Devletin başında Kut inancıyla başa geçen hakan unvanını Q Halk genel olarak yönetenler ve yönetilenler olmak üzere

kullanan hükümdarlar vardır. ikiye ayrılırdı.
Q Şehzadeler küçük yaşlardan itibaren eyaletlere melik unva- Q Selçuklularda halk üçe ayrılmıştır. Köylüler tarım, konar-
nıyla gönderilmiştir. göçerler hayvancılık, şehir ve kasabalılar ise ticaret ve

Q Melikleri yetiştirmek üzere yanlarında Atabey adı verilen zanaat ile uğraşırlardı.
devlet adamları bulunmuştur.
Q Yollar üzerine yapılan kervansaraylar ticaretin gelişmesine
Q Hükümdara devlet işlerinde Divan-ı Saltanat adı verilen önemli katkı sağladı.
kurul yardımcı olmuştur.
Q Selçuklu topraklarında en çok buğday, pirinç ve pamuk
Q Saray görevlileri şunlardır: Emir-i Alem, Emir-i Candar, tarımı yapılırdı.
Emir-i Çeşnigir, Şerabdar-ı Has, Serhenk, Emir-i Ahur,
Emir-i Silahdar, Emir-i Meclis Q Dokumacılık, çinicilik ile demir, bakır ve gümüş işçiliği önemli
zanaat dallarıydı.
Q Selçuklularda diğer divanlar ise şunlardır: Divan-ı İstifa
(maliye), Divan-ı Arz (askeri), Divan-ı İnşa (yazışma), Q Devletin başlıca gelir kaynakları; öşür, haraç, cizye ve gani-

Divan-ı İşraf (idari denetleme) metlerdi.

Adalet Ordu
Q Şer’i hukukun kapsamına giren davalara kadılar bakardı. Q Selçuklu ordusu atlı ve yaya askerlerden meydana gelirdi.

Baş kadıya Kadiü’l - Kudat denilirdi.
Q Başlıca silahlar: Ok, yay, kalkan, mızrak, kılıç, gürz, sapan,
Q Örfi hukuk sisteminde davalara emir-i dad bakardı. nacak, bıçak

Q Siyasi suç işleyenler sultanın başkanlık ettiği Divan-ı Meza- Q Hassa Askerleri, Gulaman-ı Saray, Eyalet Askerleri, Türk-
lim’de yargılanırdı. menler, Sipahiler (İkta Askeri), Yardımcı Kuvvetler

büyük selçuklu kültür VE medenİyetİ

Düşünce ve İlim Hayatı

Q Nizamülmülk adıyla anılacak medreselerden ilki Nişabur’da, Q Nizamiye Medreselerinde başta İmam Gazali olmak üzere
en tanınmışı ise Bağdat’ta kurulmuştur. önemli müderrisler görev yaptı.
Q Selçuklular Fâtımiler ve Batınilerin yıkıcı faaliyetlerini Q Sultan Melikşah İsfahan ve Bağdat’da rasathane kur-
engellemek amacıyla da çalışmalar yürütmüştür. durttu.

Q Selçuklular bu faaliyetlere karşı İslam dünyasını korumak Q Ömer Hayyam, Güneş yılı esasına dayanan Celali takvimini
için sunni medreseler kurdular. düzenlediler.

Edebiyat ve Sanat Hayatı

Q Selçuklularda resmi işlerde, edebiyatta ve medrese eğiti- Q Selçuklular süsleme, kitabe, minyatür, tezhip, halı, kilim ve

minde Arapça, orduda ise Türkçe yazılıp konuşulurdu. çini gibi sanat alanlarında da önemli eserler verdiler.

Q Selçuklular mimari alanda camiler, türbeler, saraylar, köşk- Q Selçuklular, seramik ve maden işçiliğinde kendilerine özgü
ler, medreseler ve çarşılar inşaa ettiler. bir teknikle estetik değeri yüksek eserler verdiler.

Q Bu dönemde çok sayıda ilim insanı, şair ve edebiyatçı Q Selçuklu süslemelerinde; kuş, ejderha, boğa, çift başlı kar-
yetişmiştir. tal ve hayvan tasvirlerinin kabartmaları kullanılırdı.

146 Markaj Yayınları / 9. Sınıf Tarih
MARKAJ YAYINLARI