Page 15 - 10_cografya_ogretmenin

DOĞAL SİSTEMLER 13

Püskürük (Magmatik) Kayaçlar
ˇ Yerin derinliklerindeki lavların yer kabuğu içerisinde veya yeryüzünde soğumasıyla oluşmuş
kayaçlardır. Oluştukları yere göre püskürük kayaçlar; iç püskürük ve dış püskürük kayaçlar
olmak üzere ikiye ayrılır:

İç Püskürük Kayaçlar

ˇ Lavların yer kabuğu içerisinde soğuması
sonucunda oluşmuş kayaçlardır. Lavların
yavaş soğumasından dolayı bu kayaçlar
iri tanelidirler. Üzerlerindeki tabakala-
rın zamanla aşınması sonucu yeryüzüne
çıkarlar. Bu kayaçların yaygın olanları
granit, siyenit, diyorit ve gabrodur.
ˇ Granit : İç püskürük bir taştır. Kuvars, YAYINEVİ
mika ve feldspat mineralleri içerir.
Taneli olması nedeniyle mineralleri
kolayca görülür.
ˇ Siyenit : Yeşilimsi, pembemsi renkli iç püskürük bir taştır. Adını Mısır’daki Syene (Asu-
van) kentinden almıştır. Siyenit dağılınca kil oluşur.
ˇ Diyorit : Birbirinden kolayca ayrılabilen açık ve koyu renkli minerallerden oluşan iç püskü-
rük bir taştır. İri taneli olanları, ince tanelilere göre daha kolay dağılır.

NOT EDİTÖR
Granit taşlarının oluşturduğu bloklarla meydana gelmiş topoğrafyaya tor topoğrafyası denir.
En güzel örneğini Aydın - Çine’de görebiliriz.

Dış Püskürük Kayaçlar
ˇ Lavların yeryüzünde soğuması sonucu oluşmuş kayaçlardır. Yeryüzüne çıkan lavlar atmosfere
temas ettiğinde soğuma hızlı bir şekilde gerçekleşir. Genellikle koyu renkli ve ince tane-
lidirler. Bu kayaçların en yaygın olanları andezit, bazalt, obsidyen (volkan camı) ve tüftür.
ˇ Bazalt : Koyu gri ve siyah renklerde olan dış püskürük bir taştır. Mineralleri ince taneli
olduğu için ancak mikroskopla görülebilir. Bazalt demir içerir. Bu nedenle ağır bir taştır.
ˇ Andezit : Eflatun, mor, pembemsi renkli dış püskürük bir taştır. Ankara taşı da denir.
Dağıldığında killi topraklar oluşur.