Page 9 - 10_cografya_ogretmenin

DOĞAL SİSTEMLER 7
NOT
Tektonik hareketler daha çok kıta kenarlarında görülmektedir. (İnce ve zayıf yapıda
olmalarından dolayı)

Kıtaların kıyı şekilleri, tabakaların uzanışı, yaşları, fosiller ile buzul tabakaları ayrı olan
kıtalar arasındaki benzerliklerin olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Ülkemizi Avrasya, Afrika ve Arabistan levhaları etkilemektedir. Kokos Levhası Orta
Amerika’da, Nazka Levhası Güney Amerika’dadır.
YAYINEVİ
B. JEOLOJİK ZAMANLAR
ˇ Dünya, ilk oluşumundan günümüze kadar birçok aşamadan geçmiştir. Fosiller, kayaçların
özellikleri, tabakaların yapısı ve uzanış şekilleri Dünya’nın geçmişi hakkında bilgi vermek-
tedir.
ˇ Yer kabuğunun oluşması ve canlıların ortaya çıkmasından günümüze kadar geçen zaman
Prekambrien, Paleozoik, Mezozoik ve Senozoik olmak üzere birbirinden farklı dönemlere
ayrılmıştır.Bu dönemlere Jeolojik zamanlar denir.
ˇ Prekambrien (İlkel Zaman): En eski kara ve deniz çanakları bu dönemde oluşmuştur. İlk
tek hücreli canlılar (bakteriler, algler-su yosunu) ortaya çıkmıştır. İlk çok hücreli canlılar
ve atmosfer oluşmuştur.
EDİTÖR
ˇ Paleozoik (I. Zaman): Kaledoniyen (Norveç - İsveç çevresi) - Hersinyen (Ural, Appalaş,
Ren dağları) orojenezleri oluştu. İlk kara bitkileri ortaya çıktı. Sıcak ve nemli iklim sonu-
cunda taş kömürü yatakları oluştu. Pangea adı verilen karalar tek parça halindeydi.
ˇ Mezozoik (II. Zaman): Dinozorlar ortaya çıktı. Pangea ikiye ayrıldı. İlk kuşlar, memeliler,
çiçekli bitkiler ortaya çıktı.
ˇ Senozoik-Kuaterner-Tersiyer (III. Zaman): İlk insanlar ortaya çıktı. Atlas ve Hint okya-
nusları belirginleşti. Dinazorlar ortadan kalktı. Alp-Himalaya kıvrım dağları ortaya çıktı.
Ege Denizi, İstanbul ve Çanakkale boğazları oluştu. Buzul çağlarından sonra iklim koşulları
değişti. Linyit, petrol ve tuz yatakları oluştu. Büyük memeli hayvanlar ortaya çıktı.

NOT
Jeolojik devirler hakkında bilgi edinmek için genellikle fosillere ve tortul tabakalara bakılır.

1. TÜRKİYE'NİN JEOLOJİK GEÇMİŞİ

Alp kıvrım kuşağında yer alan Türkiye'de farklı jeolojik devirlerde oluşmuş araziler bulun-
maktadır.
ˇ Paleozoik (I. Jeolojik Zaman) : Masif adı verilen sert kütleler yer almaktadır.