Page 107 - 10_edebiyat_ogretmenin
P. 107
DESTAN 105
Efsane - Masal İlişkisi
F Efsane, anlatıcılar ve dinleyiciler tarafından çoğunlukla gerçek olarak kabul edildi-
ği halde; masal, her durumda hayal ürünü olarak kabul edilir.
F Masalların belirli bir yere, tarihe, kişiye dayandığı söylenemez. Efsanelerde ise
belirli bir olay, yer ve kişiler söz konusudur.
F Masaldaki olaylar, hep hayali bir yerde ve belirsiz bir zamanda geçer; çoğunlukla
da olağanüstü kişiler üzerine kurulur. Efsanelerde ise olayların geçtiği yer bellidir
YAYINEVİ
ve tarihî kahramanlar söz konusudur.
F Kutsal-dinî efsaneler olduğu hâlde masalların hiçbirinde dinî ve kutsal unsurlardan
söz edilemez.
F Masal evrensel iletiler ve temalar üzerine kurulur. Oysa efsane daha millî ve yerli
unsurlar taşır.
F Bu metinler anonim olma, ortak motiflere yer verme (ak sakallı ihtiyar, konuşan
hayvan, şekil değiştirme), nesir şeklinde ifade edilme gibi ortak özelliklere de
sahiptir.
Efsane - Destan İlişkisi
EDİTÖR
F Efsane ve destandaki olaylar gerçek olarak kabul edilir. Destanların tamamında
belirli bir tarihî olay işlenir. Bu durum efsanelerin tamamı için geçerli değildir.
F Her ikisinde de yer alan olaylar günümüz dünyasında geçer.
F Efsaneler aynı gelenekleri ve görenekleri paylaşan toplulukların ürünüyken destan-
lar, çoğunlukla ulusaldır.
F Efsanelerin bazılarında “kutsiyet - kutsallık” söz konusuyken destanlarda kutsallık
söz konusu değildir. Destanlar millî özellik gösteren anlatılardır.
Efsane - Halk Hikâyesi İlişkisi
F Halk hikâyeleri, özetlenerek ve içindeki manzum bölümler zamanla unutularak
efsane özelliği kazanır. Yani bazı halk hikâyeleri zamanla efsaneleşmiştir.
F Halk hikâyelerindeki bazı kahramanlara efsanelerde de rastlanmaktadır. Halk
tarafından benimsenen, sevilen halk hikâyesi kahramanları etrafında çeşitli efsa-
neler oluşmuştur.
F Halk hikâyelerinde de az da olsa olağanüstülük söz konusudur.
F Hem halk hikâyeleri hem de efsaneler sözlü gelenekte dilden dile yayılan ürün-
lerdir. Anonim olan bu ürünlerde kültüre, inançlara, gelenek ve göreneklere ait
birçok unsur bulunur.
