Page 69 - 11_edebiyat_ogretmenin

ŞİİR 67
Servetifünun Dönemi Nazım Şekilleri

F Servetifünun sanatçıları divan edebiyatı nazım şekillerini kullanmakla beraber daha
çok serbest müstezat ve Batılı nazım şekilleri olan sone ve terzarima gibi nazım
şekillerini örneklendirmişlerdir.

Serbest Müstezat
ˇ Bir gazelin her dizesine bir kısa dize (ziyade) eklenerek oluşturulan nazım şekline divan
şiirinde müstezat denir. Servetifünun sanatçıları müstezat nazım şeklinde bazı deği-
YAYINEVİ
şiklikler yaparak ve bu nazım şeklini serbest hâle getirerek serbest müstezatı oluştur-
muşlardır.

Serbest müstezatın özellikleri şunlardır:
ˇ Serbest müstezat hem aruz hem de hecenin çeşitli kalıplarıyla yazılabilir.

ˇ Temel olarak alınan kalıbın çeşitli parçaları, çeşitli düzenlerle bir arada kullanılabile-
ceği gibi aynı nazım içinde yalnız bir kalıp değil, başka kalıplar ve bunların parçaları da
kullanılabilir.
ˇ Uzun ve kısa mısralar kimi zaman belli bir düzen içinde sıralanır, kimi zaman da herhan-
gi bir düzene bağlı kalınmaz.
EDİTÖR
ˇ Kafiye örgüsünün düzenlenişi de kurala göre değil, şairin isteğine bağlıdır.
ˇ Müstezatın daha özgürce kullanılmış biçimidir.
ˇ Serbest müstezatta nazım nesre yaklaştırılmıştır.

ˇ Serbest müstezatın başarılı örneklerini Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin ve Ahmet
Haşim vermiştir.

Sone
ˇ İtalyan edebiyatından doğan bir nazım şekli olan sone; ilk iki bendi dörtlük, son iki bendi
üçlük olmak üzere on dört mısradan oluşan nazım şeklidir.

ˇ Kafiye şeması abba, abba, ccd, ede veya abba, abba, ccd, eed şeklindedir. Türk şairler
bu iki kafiye şeklinden başka şekiller de kullanmışlardır.

Terzarima
ˇ İtalyan edebiyatından doğmuştur. Üçer mısralık üç bent ve sonda yer alan tek mısradan
oluşur.

ˇ Kafiye düzeni örüşük kafiyedir; aba, bcb, cdc, ... şeklindedir.
ˇ Dante’nin “İlahi Komedya”sı terzarima nazım şekliyle yazılmıştır.