Page 29 - 12_edebiyat_ogretmenin
P. 29

GİRİŞ                                                                      27
          “Baş” kelimesinin yer aldığı tamlamalar ile   “Bilim,  bilgi”  sözleriyle  kurulan  birleşik
          “ağa, bey, efendi, hanım” sözleriyle kuru-  sözcükler ayrı yazılır.
          lan birleşik kelimeler bitişik yazılır.     anlam bilimi, dil bilgisi, gök bilimi, yer bili-
             başkomutan, başöğretmen, başsavcı, baş-  mi...
             yazar, ağabey, beyefendi...           Zamanla ilgili birleşik kelimeler ayrı yazılır.
          Arapça  ve  Farsçadan  dilimize  yerleşen      gece yarısı, hafta sonu, yıl sonu, gün orta-
          “hane,  name,  perver,  perest,  zede,  zade”   sı...
          kelimeleri kendilerinden önceki veya son-  Sıfat  tamlaması  yapısındaki  birleşik  söz-
          raki kelimelerle bitişik yazılır.        cükler ayrı yazılır.
             dershane,  beyanname,  amcazade,  hayal-     çalar saat, döner sermaye, çıkmaz sokak,
             perest, kazazede, vatanperver...         uçan daire...
          Yabancı dillerden dilimize geçen ön ekler   “Ocak,  yurt”  kelimeleriyle  kurulan  birle-
          ve  “oto,  tele,  matik”  ifadeleriyle  kurulan   şik kelimeler ile sonuna “ara, dış, öte, ev,
          kelimeler bitişik yazılır.               ocak, sıra” sözleri getirilen kelimeler ayrı
                                                   yazılır.
             otokritik, televizyon, telefon, otomatik... YAYINEVİ
                                                      asker ocağı, askeri yurt, liseler arası, çağ
          İkinci kelimesi veya her iki kelimesi “-dı/-  dışı, fizik ötesi, yanı sıra, sıra dışı, ata yur-
          di/-du/-dü”  geçmiş  zaman  ekiyle  kurulan   du...
          birleşik kelimeler bitişik yazılır.
                                                    ☛   UYARI
                      EDİTÖR
             dedikodu, gecekondu, şıpsevdi, oldubitti...
                                                    “Uluslararası,  milletlerarası”  sözcükleri
          Somut olarak yer bildirmeyen “alt, üst ve   bu kuralın dışında kalıp bitişik yazılır.
          üzeri” sözlerinin sona getirilmesiyle kuru-   “Alt, üst, ana, ön, arka, yan, karşı, sağ, sol,
          lan birleşik kelimeler bitişik yazılır.  iç, dış, tek, çift, çok” gibi sözlerin başa ge-
             bilinçaltı,  olağanüstü,  suçüstü,  akşamüze-  tirildiği birleşik kelimeler ayrı yazılır.
             ri...                                    alt geçit, üst sınıf, ön söz, arka arkaya, sağ
                                                      açık, sol bek, iç hatlar, dış ilişkiler...
          “Ev” kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler
          bitişik yazılır.                          ☛   UYARI
             basımevi,  yayınevi,  öğretmenevi,  huzure-  “Altyapı, üstyapı” gibi sözcükler bu kuralın
             vi...                                  dışında kalıp bitişik yazılır.

          Ayrı Yazılan Birleşik Sözcükler          İçinde bulunulan gün ve dönemin dışında
          Yardımcı fiillerle kullanılan sözcükler her-  belli bir tarihî işaret eden “bu gün” sözcü-
          hangi bir ses değişikliğine uğramazsa ayrı   ğü ile “şu gün, o gün, her gün, evvelki gün,
          yazılır.                                 bir gün, öbür gün” sözcükleri ayrı yazılır.
                                                      Sana da bir gün şans güler.
             alay  etmek,  arz  olunmak,  kabul  eylemek,
             azat etmek, fark etmek, terk etmek...     Atatürk bu günü dünya çocuklarına adamış.
                                                   İKİLEMELERİN YAZIMI
          Durum ya da olay bildiren birleşik sözcük-  İkilemeler ayrı yazılır ve aralarına herhangi
          ler ayrı yazılır.                        bir noktalama işareti konmaz.
             açık  oturum,  açık  öğretim,  Ay  tutulması,      hızlı hızlı, göz göze, art arda, düşe kalka,
             baş dönmesi...                           ardı ardına, eğri büğrü, çocuk mocuk...
   24   25   26   27   28   29   30   31   32   33   34