Page 29 - 12_edebiyat_ogretmenin
P. 29
GİRİŞ 27
“Baş” kelimesinin yer aldığı tamlamalar ile “Bilim, bilgi” sözleriyle kurulan birleşik
“ağa, bey, efendi, hanım” sözleriyle kuru- sözcükler ayrı yazılır.
lan birleşik kelimeler bitişik yazılır. anlam bilimi, dil bilgisi, gök bilimi, yer bili-
başkomutan, başöğretmen, başsavcı, baş- mi...
yazar, ağabey, beyefendi... Zamanla ilgili birleşik kelimeler ayrı yazılır.
Arapça ve Farsçadan dilimize yerleşen gece yarısı, hafta sonu, yıl sonu, gün orta-
“hane, name, perver, perest, zede, zade” sı...
kelimeleri kendilerinden önceki veya son- Sıfat tamlaması yapısındaki birleşik söz-
raki kelimelerle bitişik yazılır. cükler ayrı yazılır.
dershane, beyanname, amcazade, hayal- çalar saat, döner sermaye, çıkmaz sokak,
perest, kazazede, vatanperver... uçan daire...
Yabancı dillerden dilimize geçen ön ekler “Ocak, yurt” kelimeleriyle kurulan birle-
ve “oto, tele, matik” ifadeleriyle kurulan şik kelimeler ile sonuna “ara, dış, öte, ev,
kelimeler bitişik yazılır. ocak, sıra” sözleri getirilen kelimeler ayrı
yazılır.
otokritik, televizyon, telefon, otomatik... YAYINEVİ
asker ocağı, askeri yurt, liseler arası, çağ
İkinci kelimesi veya her iki kelimesi “-dı/- dışı, fizik ötesi, yanı sıra, sıra dışı, ata yur-
di/-du/-dü” geçmiş zaman ekiyle kurulan du...
birleşik kelimeler bitişik yazılır.
☛ UYARI
EDİTÖR
dedikodu, gecekondu, şıpsevdi, oldubitti...
“Uluslararası, milletlerarası” sözcükleri
Somut olarak yer bildirmeyen “alt, üst ve bu kuralın dışında kalıp bitişik yazılır.
üzeri” sözlerinin sona getirilmesiyle kuru- “Alt, üst, ana, ön, arka, yan, karşı, sağ, sol,
lan birleşik kelimeler bitişik yazılır. iç, dış, tek, çift, çok” gibi sözlerin başa ge-
bilinçaltı, olağanüstü, suçüstü, akşamüze- tirildiği birleşik kelimeler ayrı yazılır.
ri... alt geçit, üst sınıf, ön söz, arka arkaya, sağ
açık, sol bek, iç hatlar, dış ilişkiler...
“Ev” kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler
bitişik yazılır. ☛ UYARI
basımevi, yayınevi, öğretmenevi, huzure- “Altyapı, üstyapı” gibi sözcükler bu kuralın
vi... dışında kalıp bitişik yazılır.
Ayrı Yazılan Birleşik Sözcükler İçinde bulunulan gün ve dönemin dışında
Yardımcı fiillerle kullanılan sözcükler her- belli bir tarihî işaret eden “bu gün” sözcü-
hangi bir ses değişikliğine uğramazsa ayrı ğü ile “şu gün, o gün, her gün, evvelki gün,
yazılır. bir gün, öbür gün” sözcükleri ayrı yazılır.
Sana da bir gün şans güler.
alay etmek, arz olunmak, kabul eylemek,
azat etmek, fark etmek, terk etmek... Atatürk bu günü dünya çocuklarına adamış.
İKİLEMELERİN YAZIMI
Durum ya da olay bildiren birleşik sözcük- İkilemeler ayrı yazılır ve aralarına herhangi
ler ayrı yazılır. bir noktalama işareti konmaz.
açık oturum, açık öğretim, Ay tutulması, hızlı hızlı, göz göze, art arda, düşe kalka,
baş dönmesi... ardı ardına, eğri büğrü, çocuk mocuk...