Page 90 - 12_kimya_ogretmenin

88 ORGANİK BİLEŞİKLER
Metal İyonlarıyla Yer Değiştirme (Fehling ve Tollens Ayıraçları)

Üçlü bağ yapan karbon atomlarında H atomu varsa, bu H atomu metal katyonları ile
yerdeğiştirme tepkimesi verir.

H - C ≡ C - H + Na - NH → H - C ≡ C - Na + NH 3

2
Asetilen Sodyum asetilenür
… Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden
X… … …
X X X
Ɖ Ɖ Üçlü bağ yapan karbon atomunda H atomu olan alkinlere uç alkin adı verilir.Üçlü bağ yapan karbon atomunda H atomu olan alkinlere uç alkin adı verilir.

Uç alkinler Fehling; amonyaklı bakır (I) nitrat çözeltisi (NH 'lü CuNO çözeltisi) ve
3
3
Tollens; amonyaklı gümüş nitrat (NH 'lü AgNO ) ayıraçları ile yerdeğiştirme tepkimesi
3
3
verirler.
… Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden
X… … …
X X X
+ + YAYINEVİ
Fehling ayıracı C
Fehling ayıracı Cu(NH )u(NH )
3
3 22
+ +
Tollens ayıracı Ag(NH 3 22 komplekslerini oluşturarak bu tepkimeyi verirler.
Tollens ayıracı
Ag(NH ))
komplekslerini oluşturarak bu tepkimeyi verirler.
3
EDİTÖR
+ +
H − C ≡ C − H(g) + [Ag(NH ) ] (suda) → H − C ≡ C − Ag(k) + NH (g) + NH (suda)
3 2
4
3
Beyaz çökelti
(Gümüş asetilenür)
+ +
H − C ≡ C − H(g) + [Cu(NH ) ] (suda) → H − C ≡ C − C(k) + NH (g) + NH (suda)
3 2 3 4
Kırmızı çökelti
(Bakır (I) asetilenür)
X… … …
… Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden
X X X
Ɖ Ɖ Fehling ve Tollens ayıraçları aldehit ve uç alkinlerin tanınma tepkimesidir.Fehling ve Tollens ayıraçları aldehit ve uç alkinlerin tanınma tepkimesidir.

… Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden Öğretmenin Kaleminden
X… … …
X X X
Ɖ Ɖ Üçlü bağı 1. ve 2. karbon atomunda bulunan alkinlere uç alkin denir. Üçlü bağı 1. ve 2. karbon atomunda bulunan alkinlere Üçlü bağı 1. ve 2. karbon atomunda bulunan alkinlere uç alkin denir. denir.
HC ≡ ≡ CH (Etin CH (Etin −− Asetilen) Asetilen)
HC
HC ≡ CH (Etin − Asetilen)
Ɖ Ɖ Üçlü bağı 1. ve 2. karbon atomları arasında olmayan alkinlere iç alkin denir. Üçlü bağı 1. ve 2. karbon atomları arasında olmayan alkinlere Üçlü bağı 1. ve 2. karbon atomları arasında olmayan alkinlere iç alkin denir. denir.
CH
CH
CH −C ≡ C−CH (2- Bütin)−−C C ≡ ≡ CC−−CHCH (2- Bütin) (2- Bütin)
3 3 3 3 3 3
Ɖ Ɖ Bir alkinde birden fazla üçlü bağ var ise bu alkinlere polialkin denir. Bir alkinde birden fazla üçlü bağ var ise bu alkinlere polialkin denir. Bir alkinde birden fazla üçlü bağ var ise bu alkinlere polialkin denir.
HC
HC ≡ C − C ≡ C−CH (1,3-Pentadiin)≡ ≡ C C − − C C ≡ ≡ CC−−CHCH (1,3-Pentadiin) (1,3-Pentadiin)
HC
3 3 3