Page 168 - 9_edebiyat_ogretmenin
P. 168
166 GÜNLÜK / BLOG
F Kalan mirası aralarında bölüştüler.
F Tüm geçmişi hafızasından silinmişti.
F Bir daha asla hız yapmadım.
(Koyu yazılan sözcüklerin kökü fiildir “kaz-, oku-, böl-, sil-, yap-” ve aldıkları ekten sonra bu
fiillerin türü aynı kalmış ancak anlamı değişmiştir.)
ˇ Birleşik Fiiller: İki sözcüğün bir araya gelerek oluşturduğu fiiller birleşik fiillerdir. Bir-
leşen sözcüklerden her ikisi fiil olabileceği gibi sadece biri de fiil olabilir. Birleşik fiiller
oluşum ve anlam özelliklerine göre şu başlıklar altında incelenir:
ˇ Yardımcı fiille oluşturulan birleşik fiiller: İsim soylu bir sözcükten sonra genellikle
“etmek, olmak, kılmak, eylemek” yardımcı fiillerinden herhangi birinin getirilmesiyle
oluşturulan birleşik fiillerdir. Burada yardımcı fiille bu fiilden önce kullanılan ad soylu
sözcüğün kalıplaşması ve dilimize yerleşmesi söz konusudur. İki sözcük birleşirken
herhangi bir ses olayı meydana geliyorsa bu fiillerin bitişik yazılması gerektiğini unut-
mayalım. YAYINEVİ
F memnun etmek, terk etmek, fark etmek, hissetmek, razı olmak, pişman olmak, ra-
hatsız olmak, kaybolmak, memnun kılmak, mest eylemek, hapsetmek, zannetmek...
NOT
EDİTÖR
Yardımcı fiil olarak kullanılan fiiller cümlede tek başına da kullanılabilir. Bu durumda söz-
cüğün yapısı birleşik değildir.
F Bu elbise üzerime oldu. (“olmak” fiili bu cümlede yardımcı fiil değil ana fiildir.)
F Yeni aldığı araba o kadar etmez. (“etmek” fiili bu cümlede yardımcı fiil değil ana
fiildir.)
ˇ Anlamca kaynaşmış birleşik fiiller: Birleşik fiili oluşturan sözcüklerden birinin, bir-
kaçının ya da tümünün kendi anlamını kaybedip kaynaşarak yeni bir anlam ifade ettiği
birleşik fiillerdir. Bu fiiller kalıplaşmıştır ve deyim özelliği taşır.
F Seni göreceğim günü iple çekiyorum.
F Elindeki kitabın sayfalarına göz attı.
F Fikirlerine itiraz edilince küplere bindi.
F Babasından harçlığı alınca ağzı kulaklarına vardı.
ˇ Kurallı birleşik fiiller: Herhangi bir fiile “a, e, ı, i, u, ü” sesleriyle bağlanan “bilmek,
vermek, durmak, kalmak, gelmek, yazmak” gibi fiillerin oluşturduğu sözcükler kurallı
birleşik fiillerdir. Kurallı birleşik fiiller iki fiilin belirli bir kural dahilinde birleşme-
siyle ortaya çıkar ve her zaman bitişik yazılır. Kurallı birleşik fiiller dört alt başlıkta
incelenir:
