Page 69 - 9_edebiyat_ogretmenin

ŞİİR 67
ˇ Cinaslı Kafiye: Dize sonlarında yazılışları aynı, anlamları farklı olan sözcükler cinaslı kafi-
ye oluşturur.

F Niçin kondun a bülbül F Bilmem ki yaz mı gelmiş
Kapımdaki asmaya Niçin açmış gül erken
Ben yarimden vazgeçmem Aklımı kayıp ettim
Götürseler asmaya Nazlı yarim gülerken

Kafiye örgüsü (şeması)
ˇ Kafiye düzeni şiirin biçimsel bir özelliğidir. Kafiye düzeni (örgüsü), dizelerin sonlarına
YAYINEVİ
bakılarak çıkarılır. Kafiye oluşturan sözcükler aynı harflerle gruplandırılarak nazım biriminin
kafiye şeması bulunur. Türleri şunlardır:

ˇ Düz Kafiye: Düz kafiye üç farklı şekilde karşımıza çıkmaktadır.
ˇ Bir dörtlükte ya da beyitte bütün dizeler birbiriyle kafiyeli olabilir. (aaaa) / (aa)

F Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak (a)
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. (a)

O benim milletimin yıldızıdır parlayacak! (a)
O benimdir, o benim milletimindir ancak! (a)
EDİTÖR
ˇ İlk üç dize kafiyeli olabilir. (aaab)

F Ben çektiğim kimler çeker (a)
Gözlerim kanlı yaş döker (a)

Bulanık bulanık akar (a)
Dağların seliyim şimdi (b)
ˇ Birinci dizeyle ikinci dize, üçüncü dizeyle dördüncü dize kafiyeli olabilir. (aabb)

F Bu ıslıkla uzayan, dönen, kıvrılan yollar (a)
Uykuya varmış gibi görünen yılan yollar (a)
Başını kaldırarak boşluğu dinliyordu. (b)
Gökler bulutlanıyor, rüzgâr serinliyordu. (b)
ˇ Çapraz Kafiye: Birinci dize ile üçüncü dize, ikinci dize ile dördüncü dizenin kendi araların-
da kafiyelenmesine çapraz kafiye denir. Bu kafiye abab şeklinde gösterilir.

F Hafız’ın kabri olan bahçede bir gül varmış (a)
Yeniden her gün açarmış kanayan rengiyle (b)
Gece bülbül ağaran vakte kadar ağlarmış (a)

Eski Şiraz’ı hayâl ettiren ahengiyle (b)