Page 81 - 9_edebiyat_ogretmenin

ŞİİR 79
F Küçük çocuk yardıma muhtaçtı. / Küçücük çocuk yardıma muhtaçtı.
F Sütlacın ekşi bir tadı vardı. / Sütlacın ekşimsi bir tadı vardı.
ADLAŞMIŞ SIFAT
ˇ Niteleme sıfatları çekim eki aldığında yahut sıfatın önündeki isim düşüp sıfat tek başına
kullanıldığında adlaşır. Bu tür kelimelere adlaşmış sıfat denir. Adlaşmış sıfatlar niteleme
sıfatlarıyla yapılır.
F Akıllı insan zamanı boşa harcamaz. (niteleme sıfatı)
Akıllılar zamanı boşa harcamaz. (adlaşmış sıfat)
YAYINEVİ
F Yaralı kadın, doktoru görünce sevindi. (niteleme sıfatı)
Yaralı, doktoru görünce sevindi. (adlaşmış sıfat)
SIFATLARDA YAPI

ˇ Sıfatlar yapıları bakımından üçe ayrılır:
ˇ Basit Sıfatlar: Yapım eki almamış ve herhangi bir sözcükle birleşmemiş kök durumundaki
sıfatlardır.
F güzel kız, mavi bisiklet, bir gün, iki armut, yedi kayısı
Türemiş Sıfatlar: İsim veya fiil kök ve gövdelerinden yapım ekleriyle türetilen sıfatlardır.
ˇ Fiilden türeyen sıfatlar: yorgun savaşçı, üzgün kadın, süzme bal, ölümcül kaza, gidilen
EDİTÖR
yol, soyulmuş patates tanıdık adam, okunacak yazı...
ˇ İsimden türeyen sıfatlar: suçlu adam, ağaçlık yol, akılsız baş, gölgelik yer, başarılı
öğrenci, çiçekçi kız, küçücük oda, kocaman araba...

ˇ Birleşik Sıfatlar: İki veya daha fazla sözcükten oluşan sıfatlardır. İki şekilde yapılabilir:
ˇ Anlamca Kaynaşmış Birleşik Sıfatlar: İki veya daha fazla sözcüğün anlamca kaynaşıp
birleşmesiyle oluşur.
F cingöz çocuk, kahverengi kazak, vatansever adam
ˇ Kurallı Birleşik Sıfat: Kurallı birleşik sıfat iki şekilde karşımıza çıkar:

a. Sıfat tamlamasının sonuna -lık/-lı/-sız ekleri eklenerek sıfat tamlaması başka bir ismi
niteler hâle getirilir.
F kısa saç (sıfat tamlaması) - lı → kısa saçlı kız

F iki yıl (sıfat tamlaması) - lık → iki yıllık bina
F beş para (sıfat tamlaması) - sız → beş parasız adam
b. Sıfat tamlamasında sıfatla isim yer değiştirilip isme -ı / -i / -u / -ü eklerinden biri eklenerek
sıfat tamlaması başka bir ismi niteler hâle getirilir.
F mavi göz → göz-ü mavi kadın
F yırtık yaka → yaka-(s)ı yırtık kazak
F küçük oda → oda-(s)ı küçük ev