Page 44 - 9_fizik_ogretmenin

42 MADDE VE ÖZELLİKLERİ

Kılcallık
Kılcallık, bir sıvının adezyon etkisiyle başka bir madde içine yayılma hareketidir. Çapı 1 mm'den
küçük olan borulara kılcal boru denir. Kılcallık etkisi ile sıvılar, kılcal borulardan yükselir ve
alçalır.
İç bükey Dış bükey
Şekil I'de Adezyon > Kohezyon olduğundan
dolayı su kılcal boruda yükselmiştir. Şekil
II'de Kohezyon > Adezyon olduğundan dolayı
YAYINEVİ
ise cıva kılcal boruda alçalmıştır.
Cıva molekülleri arasındaki çekim kuvveti, cıva Su Cıva
ve cam molekülleri arasındaki çekim kuvvetin-
den daha büyüktür. Şekil - I Şekil - II
Kesit alanı küçüldükçe kılcal borudaki sıvının yükselmesi veya alçalması daha fazla olur.

Su Cıva
EDİTÖR
ˇ Kılcal tüplerdeki iki farklı sıvının yükselme veya alçalma sonucunda yüzeylerinde iç bükey
ya da dış bükey bir kavis oluşur.
ˇ Kılcallık olayı gaz lambası fitilinde yükselen gaz yağında, kurutma kağıdının ya da havlunun
suyu çekmesinde, bitkilerin suyu topraktan alıp üst kısımlara çıkarmasında görülür.

3h 2h 2h

X sıvısı Y sıvısı Z sıvısı

X, Y, Z sıvılarına daldırılan özdeş kılcal borulardaki sıvıların denge durumları şekildeki gibidir.
Buna göre X, Y, Z sıvılarının adezyon kuvvetlerinin sıralanışı nasıldır?
ÇÖZÜM

Kılcal boru içinde yükselen sıvıların adezyon kuvveti, kılcal boruda alçalan sıvılardan daha
yüksektir. Dolayısıyla Z’nin adezyon kuvveti X ve Y'den büyüktür.

Kılcal boruda alçalan sıvılarda alçalma miktarı ne kadar az ise adezyon kuvveti o kadar büyüktür.
Dolayısıyla Y’nin adezyon kuvveti X’ten daha büyüktür. Yani cevap Z > Y > X olur.