Page 61 - 7_vip_Turkce_Konu
P. 61
149
ŞIIR BILGISI VE METIN TÜRLERI 9. ÜNITE
Kazanım: Şiir türünün özelliklerini kavrar. Şiire ait terimleri öğrenir. Şiirin biçimsel özelliklerini kavrar.
Şiirin içeriğini belirler. Söz sanatlarının anlatıma olan katkısını belirler. Metin türlerini birbirinden ayırır.
ŞIIR BILGISI
Duygu ve düşüncelerin ahenkli bir şekilde ve mısralar hâlinde dile getirilmesiyle oluşturulan
edebiyat ürünlerine şiir denir. Mısra, ölçü (vezin), kafiye (uyak) ve redif gibi kavramlar şiirin
ahenkli olmasını sağlayan unsurlardır.
MISRA (DIZE) Hece ölçüsü millî (ulusal) ölçümüzdür. Şiiri-
mizde en çok 7, 8 ve 11’li hece ölçüsü kalıpları
Şiirin her bir satırına mısra (dize) denir. Mıs-
kullanılmıştır.
ra, nazım biçimi olarak da adlandırılır. Nazım YAYINEVİ
biçimlerine çeşitli adlar verilir. Örneğin iki mıs- ~ “Dere boyu saz olur → 7 hece
raya ikilik veya beyit, dört mısraya ise dörtlük Gül açılır yaz olur → 7 hece
adı verilir. Ben yârime gül demem → 7 hece
X X… VIP NOT Gülün ömrü az olur.” → 7 hece
Şiir biçiminde yazılmış metinlere “nazım”,
EDİTÖR 2. Serbest Ölçü: Bu ölçü ile yazılmış şiir-
“manzum” veya “manzume” de denir. lerdeki mısraların hece sayıları birbirinden
ÖLÇÜ (VEZIN) farklıdır. Kısaca, bu ölçüdeki mısralarda hece
sayılarının eşitliği söz konusu değildir.
Şiirin ahenkli olmasını sağlayan unsurlardan
biri olan ölçü, mısralarındaki hecelerin eşit UYAK (KAFIYE)
olmasına veya yapısına (ünlü veya ünsüz ile Şiirlerde mısra sonlarındaki sözcüklerde görü-
bitmesine) dayalıdır. Günümüzde şiirlerde iki len ses benzerliklerine kafiye denir. Yazılışları
tür ölçü kullanılmaktadır: aynı ancak anlamları farklı olan kelimelerin de
1. Hece Ölçüsü: Şiirin mısralarındaki hece- kafiye oluşturduğu unutulmamalıdır. Kafiyeler
türlerine göre iki grupta incelenir:
lerin sayıca eşit olmasına dayalı bir ölçüdür.
Uyak (Kafiye)
A. Ses Benzerliklerine Göre Uyak B. Dizilişlerine Göre Uyak
1. Yarım Uyak 1. Düz Uyak
2. Tam Uyak 2. Çapraz Uyak
3. Zengin Uyak 3. Sarmal (Sarma) Uyak
4. Tunç Uyak 4. Mani Tipi Uyak
5. Cinaslı Uyak
