Page 62 - 7_vip_Turkce_Konu

150 Şiir Bilgisi ve Metin Türleri

A. Ses Benzerliklerine Göre Uyak Çeşitleri “duman” sözcüklerinin sonlarındaki “man” ses-
1. Yarım Uyak: Tek ses benzerliğine dayalı leri zengin uyak oluşturmaktadır.
uyak türüdür. 4. Tunç Uyak: En az üç sesten oluşan bir

~ “Ara sıra camlara çık kelimenin başka bir kelime içerisinde geçmesi
Gözlerimin içine bak.” ile oluşan uyak türüdür. Bu uyak türü de dize
Yukarıdaki dizelerin sonlarındaki “çık” ve “bak” sonlarında aranır.
sözcüklerinde “k” sesleri yarım uyak oluştur- ~ “Bastığın yerleri toprak diyerek geçme,
maktadır. tanı
~ “Umutlanma kalmaz sana Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı”
Sürdüğün o büyük sefa” Yukarıdaki birinci dizenin sonundaki “tanı”
Yukarıdaki dizelerde geçen “sana” ve “sefa” sözcüğü ikinci dizenin sonundaki “yatanı” söz-
sözcüklerinin sonundaki “a” sesleri yarım uyak cüğünün içinde geçtiği için tunç uyak meydana
oluşturmaktadır. gelmiştir.
2. Tam Uyak: Dize sonlarında görülen ve iki X X… VIP NOT
ses benzerliğine dayanan uyak türüdür: YAYINEVİ
Tunç uyak, zengin uyağın bir çeşididir.
~ “Ahımı duymadı ne gökler ne yer
Bülbül dertli öter yine her seher” 5. Cinaslı Uyak: Yazılışları aynı ancak anlam-
Yukarıdaki dizelerin sonlarındaki “yer” ve “se- ları farklı olan sözcüklerle oluşturulan uyak
EDİTÖR
her” sözcüklerinde geçen “er” sesleri tam uyak türüdür:
oluşturmaktadır. ~ “Niçin kondun a bülbül

~ “Mektup yazdım kâğıt kâğıt Kapımdaki asmaya
Yardan gelmez tek bir yanıt” Ben yârimden ayrılmam
Götürseler asmaya”
Yukarıdaki dizelerin sonlarındaki “kâğıt” ve
“yanıt”sözcüklerinin sonlarındaki “ıt” sesleri Yukarıdaki şiirin ikinci ve dördüncü mısrala-
tam uyak oluşturmaktadır. rında geçen “asmaya” sözcüklerinin yazılışları
3. Zengin Uyak: Dize sonlarındaki sözcüklerde aynı ancak anlamları farklıdır. Dolayısıyla bu
sözcüklerle cinaslı kafiye yapılmıştır.
görülen ve en az üç ses benzerliğinden oluşan
uyak türüdür: REDIF
~ “Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al Dize sonlarında yazılışları, okunuşları, anlam-
sancak ları ve görevleri aynı olan sözcük veya eklerin
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son oluşturduğu ses tekrarına redif denir.
ocak” X X… VIP NOT
Yukarıdaki dizelerin sonlarındaki “sancak” ve Bir dizede hem uyak hem de redif varsa redif
“ocak” sözcüklerindeki “cak” sesleri zengin her zaman en sonda aranır.
uyak oluşturmaktadır.

~ “Gemiler ayrıldı sakindir liman Örnek
Yüreğim yanıyor gözlerim duman” Sonbaharın zevki hoştur.
Yukarıdaki dizelerin sonlarındaki “liman” ve Düşünme âlemi boştur.