Page 131 - tyt_tek_kitap_konu

SİYASET FELSEFESİ 607
Ülke: Sınırları belirlenmiş ve devletin egemenlik ala- 3. İktidar, Kaynağını Toplumsal Sözleşme ve
nında olan toprak parçasıdır. İradeden Alır: İnsanlar bir araya gelerek toplumu
oluşturmuşlardır. Toplumun varlığı, düzenle mümkündür.
Egemenlik: Devletin iktidarını kullanabilme gücüdür. Bu düzeni de ortak kararlarıyla oluşturdukları “toplum
İnsan Hakları: İnsanların salt insan olarak doğmaların- sözleşmesi” sağlar. T. Hobbes, J.J. Rousseau ve J.
dan kaynaklanan vazgeçilmez, devredilmez ve sınırlan- Locke yaklaşımın temsilcileridir.
dırılamaz olan temel haklardır.
Laiklik: Devletin bütün inançlara ve dinlere aynı mesa-
fede bulunduğu ve inanç hürriyetini yasal teminat altına Egemenliğin Kullanılış Biçimleri Nelerdir?
aldığını ifade eden kavramdır. Alman düşünür M. Weber iktidarın gücünü yani egemen-
Monarşi: Tek kişinin egemenliğidir. liğin kullanılış biçimlerini üç başlık altında toplamıştır:
Aristokrasi: Asil ve soylu sayılan sınıfın yönetim biçi- 1. Geleneksel Egemenlik Biçimi: Değişmenin çok
midir. yavaş olup geleneklerin hakim olduğu toplumlarda
görülür. Feodal yapılar ve ataerkil aile tipinde geçerli-
Oligarşi: İktidarın birkaç grubun ya da kişinin elinde
bulunduğu idare şeklidir. dir. İktidar geleneklere, örfi kurallara ve inançlara daya-
nır. Örneğin; yönetimin babadan oğula geçtiği saltanat
Demokrasi: Halkın egemenliğinin esas alındığı yönetim yönetimleri.
biçimidir.
2. Karizmatik Egemenlik Biçimi: Karizma; lütuf, Tanrı
vergisi anlamına gelmektedir. Otorite, liderin sahip oldu-
Siyaset Felsefesinin Temel Problemleri ğuna inanılan, olağanüstü niteliklerinden doğar. İktida-
rın kaynağı, liderin sahip olduğu bu özelliklerdir. Tarihte
Ɖ İktidarın kaynağı ve meşruiyetin ölçütü nedir? YAYINEVİ
birçok örneği görülen bu otorite biçiminde, lider tek bir
Ɖ Egemenliğin kullanılış biçimleri nelerdir? sözüyle oldukça geniş kitleleri etkileyebilir. Peygamber-
Ɖ Devletin varlık nedeni nedir? lerin ve kahramanlık gösteren bir komutanın otoritesi
Ɖ Bürokrasiden vazgeçilebilir mi? buna örnek olarak gösterilebilir.
EDİTÖR
Ɖ Sivil toplumun anlamı nedir? 3. Rasyonel - Yasal Egemenlik Biçimi: Yazılı hukuk
kurallarına dayanır. Bu kurallar hem yönetenleri hem
Ɖ Bireyin temel hakları nelerdir? de yönetilenleri bağlar. İktidarın kaynağını akıl ve hukuk
Ɖ Ütopya nedir? belirler. İktidarı kimin kullanacağını halk, özgür irade-
siyle, seçim yoluyla belirler. Hiç kimsenin gücü ve yetkisi
İktidarın Kaynağı ve Meşruiyetin Ölçütü Nedir? sınırsız değildir. Devletin örgütlenme yapısında kuvvet-
ler ayrılığı ilkesi geçerlidir.
İktidarın meşruiyeti sorunu, ikti- Felsefe
darın kaynağı sorunuyla bağ-
lantılıdır. Çünkü her iktidar kendi
kaynağının ilkelerine, dayanak-
larına bağlı kaldığı sürece meş- Devlet Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
rudur. Meşruiyetini kaybeden İnsan kendi kendine yetemeyen,
bir iktidar, varlığını devam etti- varlığını devam ettirebilmek için
remez. İktidar sadece yönetme İktidar toplumsal örgütlenmeye ve iş
gücüne değil, yönetme hakkına bölümüne ihtiyaç duyan bir var-
da sahip olmalıdır. İktidarın egemenliğinin sürmesi, o lıktır. Toplumsal yaşama uyan
iktidarın yönetilenler tarafından meşru görülmesiyle insan, başkalarının hakkını tanı-
mümkündür. Yasalarına ve ilkelerine uymayan iktidar yıp saygı gösterirken; bu hakları
meşrutiyetini yitirir. İktidar kaynağının dayanaklarını üç hiçe sayma eğilimi de gösterebi- Devletin Varlık
başlık altında incelemek mümkündür: lir. Bu eğilimin dizginlenebilmesi, Nedeni
düzenin kurulup devam ettirilebilme-
1. İktidar, Kaynağını İnsan Doğasından ve Korunma
İhtiyacından Alır: İnsanlar doğal olarak kendilerini sini sağlayan siyasi ve hukuki mekânizma devlettir.
korumak, temel ve toplumsal gereksinimlerini karşıla- Devlet en genel anlamda:
mak isterler. Bu durum iktidarın ve buna bağlı olarak da Yasalar aracılığıyla toplumsal ve yönetimsel düzenle-
devletin varoluş nedenidir. Bu görüşü Platon ve Aristote- Ɖ meleri sağlar.
les, Farabi ve İbni Haldun savunmuştur.
Ɖ Toplumun geneli tarafından meşruluğu kabul edilir.
2. İktidar, Kaynağını Tanrı’dan Alır: İktidar, Tanrı'nın
yeryüzündeki temsilcileridir. İktidara karşı çıkan, Tanrı’ya Ɖ Diğer devletler tarafından “devlet” olarak tanınır.
da karşı çıkmış olur. Bu yüzden iktidara itaat zorunlu- Ɖ Uyum içinde çalışan kurumlar üzerinde otorite kurar.
dur. Devlet yasaları da, ilahi yasalara aykırı olmamalıdır. Tüm bunları sağlamada etkin bir mekânizma olan dev-
St. Augustinus, akımın önemli temsilcileridir. letin nasıl ortaya çıktığı konusunda iki temel yaklaşım
vardır: