Page 127 - tyt_tek_kitap_konu

BİLGİ FELSEFESİ (EPİSTEMOLOJİ) 583
BİLGİ TÜRLERİ Ɖ İnsan eylemlerini düzenleyen kurallardan oluşur. Bun-
dan dolayı normatif (kural koyan) özellik taşır.
İnsanın çevresiyle kurduğu ilişkinin birçok boyutunun
olması bizlere onun zorunlu olarak toplumsal varlık oldu- Ɖ Metafizik açıklamaları içerir.
ğunu gösterir. Toplumsal özne olarak insanı genel var- Dogmatizm: Eleştiriye, şüpheye, sorgulayıp irdelemeye
lık kategorisinde, yönelmiş olduğu alanlara dair bilgiler kapalı ilke, öğreti, inanç sistemidir.
oluşturmuştur. Oluşan bilgi türleri alanlara ve kullanılan
bilgi elde etme yöntemlerine göre farklı şekilde isimlen- 3) Teknik Bilgi
dirilmiştir.
Gündelik bilgiler gibi hayatı kolaylaştıran işleve sahiptir.
Mucit olan insanın icatlarından oluşturularak günümüze
1) Gündelik (Emprik) Bilgi kadar gelmiştir. İnsan iklimlerin yıpratıcı etkilerinden
Tecrübi bilgi de diyebileceğimiz bu düzensiz bilgilerin kendisini korumak amacıyla evini yaparken basit tek-
elde edilmesinin belli bir yöntemi yoktur. Fakat bu bilgi- nik bilgilerden yararlanmıştır. Başlangıçta el becerisine
ler, hayatı kolaylaştırıcı niteliğe sahiptir. Kişisel deneyim- dayalı aletler yerini daha girift teknik bilgi içeren araçlara
lere ve bunların aktarılmasına dayalıdır. Her insan tara- bırakmıştır. Bu bilgi günümüze gelinceye kadar birçok
fından sistemsiz biçimde oluşturulabilir. Birikimler basit aşamadan geçmiştir. Teknik bilgiyi kullanan insanoğlu
bir dille ifade edilip aktarılır. Örneğin bazı hastalıkların şimdi ise uzaya araçlar yollayıp bilgileri tasnifleyen tek-
tedavi edilmesinde şifalı bitkilerden yararlanılır. Kültür- nolojilere sahiptir. Suje - obje ilişkisi beceri aktıyla kuru-
lere göre farklılık gösteren bu bilgiler insanların hayatını lur.
kolaylaştırır. Suje - obje ilgisi tecrübe aktıyla kurulur. Teknik Bilginin Özellikleri
Bilimden, pratik alanda
Gündelik Bilginin Özellikleri YAYINEVİ
Ɖ
yararlanmayı sağlar.
Ɖ Basit gözlemlere, duyumlara,
algılamalara dayanır. Ɖ Araştırma yöntemi ve bakış
açısı bilimle aynıdır.
Ɖ Yaşamı kolaylaştırır, işlerin
“püf noktasını” gösterir. Ɖ Doğayı kontrol altına alma-
mızı sağlar.
Ɖ Tecrübelerle edinilir. Teknik Bilgi
Ɖ Sonuçları bilimden daha
EDİTÖR sınırlı alanı kapsar.
Ɖ Özneldir.
Ɖ Yöntemsiz ve sistemsizdir. Gündelik Bilgi Ɖ Evrenseldir.
Ɖ Mantıksal tutarlılığı yoktur. Ɖ İnsan hayatını kolaylaştırır.
Ɖ Sonuçları kesin değildir. Ɖ Faydalı olma amacı taşır. Felsefe
Ɖ Olayların nedenini bilimsel anlamda açıklamaz.
Ɖ Bilimsel bir bilgi değildir.
Ɖ Akılla değil sezgiyle temellendirilir. 4) Sanat Bilgisi
Güzeli konu edinen bilgidir. Sanat bilgisi, sanatçının
2) Dinsel Bilgi Ɖ duyumlarını ve duygularını kendine özgü yaratıcılık
Vahiy kaynaklıdır. İnsanın diğer insanlarla, evrenle olan becerisiyle somutlaştırdığı nesnelerden oluşan özgün
bilgilerin dünyasıdır. Suje - obje ilgisi beğeni aktıyla
ilişkilerini, yaratıcısına (mutlak varlık: Tanrı) karşı sorum- kurulur. Sonuçta ortaya çıkan sanat eseri (resim,
luluklarını (ibadetlerini) ve toplumla ilgili ahlak kurallarını müzik, şiir vb.) oldukça öznel bir çaba ve özgünlükle
içeren bilgilerden oluşur. Suje - obje ilişkisinin çok farklı ortaya konur, insanların beğenisine sunulur.
ilgilerle oluşturduğu bir bilgi alanıdır. Dinsel bilgilerin
vahiy kaynaklı oluşu ve peygamberler aracılığıyla diğer Sanat Bilgisinin Özellikleri
insanlara ulaşması sujenin yöneliş ilgisinin inanç aktıyla Ɖ Özne, nesne olarak doğa-
kurulmasını gerekli kılar. Bu yönüyle diğer bilgi türlerin- daki pek çok şeyi seçebilir.
den ayrılır. Ɖ Yaratıcı hayal gücüne daya-
nır.
Dinsel Bilginin Özellikleri
Ɖ Subjektif (öznel) bir etkinlik-
Ɖ Bu bilgi türüne iman, inanç ve tir. Sanat Bilgisi
vahiy yoluyla ulaşılır. Ɖ Ortaya konan ürün somuttur.
Ɖ Yöntemi sezgidir. Ɖ Güzel olana ulaşma amacı taşır.
Ɖ Dogmatiktir yani eleştiriye Ɖ Evrenseldir.
kapalıdır. Sanat eserinin tekrarı yoktur, biriciktir.
Ɖ İlahi kaynaklıdır (Peygamber- Dinsel Bilgi Ɖ Temel amacı insanlardaki hazzı (mutluluk) ortaya
ler, ilahi kitaplar). Ɖ
çıkarmaktır.