Page 12 - 10-sinif-odn-fizik-22

¦ §
28 ELEKTRİK VE MANYETİZMA
28

Kuzey coğrafya kutbu Güney (S) manyetik kutup.
(Dünya’nın dönme ekseni) (Pusulanın N kutbunu çeker.)

Dünya’nın manyetik alanı
(Basit bir çubuk mıknatısın
oluşturduğu alanın benzeridir.

Kuzey (N) manyetik kutup.
(Pusulanın S kutbunu çeker.) Güney coğrafya kutbu

* Dünya’nın coğrafi kuzey kutbu → Pusulanın güney kutbu

* Dünya’nın coğrafi güney kutbu → Pusulanın kuzey kutbu
* Dünya’nın manyetik ekseni ile kendi etrafında döndüğü coğrafi ekseni birbirine paralel değildir.
Bundan dolayı manyetik kutuplar ile coğrafi kutuplar üst üste gelmez.
* Bir pusulada gösterilen coğrafi kuzey yönü Dünya’nın gerçek kuzeyi değil yaklaşık kuzeyidir.
Burada bir sapma oluşur. Oluşan bu sapmaya manyetik sapma denir.
* Dünya; manyetik alanı sayesinde Güneş rüzgarlarından uzayda bulunan parçacıklardan, rad-
yasyonlardan korunur. Kutup noktalarında doğal ışımaların (aurora) meydana gelmesine neden
olur.Manyetik alanın şiddeti kutuplara yaklaştıkça artar. Bazı hayvanların bu şiddeti ve eğim
açısını saptayarak göç yollarını buldukları saptanmıştır.
œ Örnek: Dünya'nın manyetik alanı ile ilgili olarak;

I. Manyetik alan şiddeti kutuplara yaklaştıkça azalır.
II. Uzaydan gelen yüksek enerjili parçacıklardan korur.

III. Göçmen kuşların yönlerini bulmalarını sağlar.
verilenlerden hangileri doğrudur?

œ Çözüm: I. Manyetik alan şiddeti kutuplara yaklaştıkça artar. (I. yanlış)

II. Uzaydan gelen yüksek enerjili parçacıklardan korur. (II. doğru)
III. Göçmen kuşların yönlerini bulmalarını sağlar. (III. doğru)

œ Örnek: I. Arı III. Kartal V. Kral kelebeği

II. Leylek IV. Güvercin VI. Semender
Yukarıda verilen canlılardan hangileri yönlerini Dünya'nın manyetik alanı sayesinde bulur?

œ Çözüm: Kartal hariç diğer canlılar yönlerini Dünya'nın manyetik alanı sayesinde bulur.

EDİTÖR YAYINEVİ