Page 4 - 2024 editör yurdışı özetin özeti

BÖLÜM 1 SÖZCÜKTE VE

SÖZ ÖBEKLERİNDE ANLAM
dığı yeni anlamdır. İTÖR YAYINLARI

SÖZCÜKTE ANLAM Soyut Anlam
• Sözcük (kelime); bir dilde, belli bir anlamı ya da görevi olan en • Sözcüklerin beş duyu organından biriyle veya birkaçıyla algı-
küçük ses birimidir. lanamayan; varlıkları akıl, inanç ve sezgilerle kabul gören kav-
• Her sözcüğün bir anlamı olmakla birlikte, cümle içerisinde ram ya da varlıkları karşılayan anlamıdır.
üstlendiği görevleri de vardır. Bu da sözcüklerin farklı anlam › Annesi ona nasıl da tatlı tatlı bakıyordu.
boyutlarını ortaya çıkarır.
› Dün gece gördüğü rüyayı yorumlatmak istiyordu.

ÇOK ANLAMLILIK SÖZCÜKLER ARASI ANLAM İLİŞKİSİ
• Sözcüklerin cümle içerisindeki kullanımlarına göre farklı anlam- • Sözcüklerin eş anlamlı, eş sesli, karşıt anlamlı, yakın anlamlı,
ları ifade etmesidir. Yani bir sözcüğün birden fazla anlamda kul- nitel veya nicel ya da genel veya özel anlamlı olması sözcükler
lanılabilmesidir. arasında bir anlam ilişkisi olduğunu belirtir.

Eş Anlamlı (Anlamdaş) Sözcükler
Gerçek (Temel) Anlam
• Bir sözcüğün tek başına kullanıldığında zihinde uyandırdığı ilk • Yazılışları ve okunuşları farklı, anlamları aynı olan sözcüklerdir.
anlamdır. Sözcüğün, sözlükte verilen ilk anlamıdır. › ihtiyar - yaşlı › cümle - tümce
› Sürekli soğuk su içtiğinden boğazı ağrıyordu. (Boynun ön › tabiat - doğa › misafir - konuk
bölümü ve bu bölümü oluşturan organlar)
Eş Sesli (Sesteş) Sözcükler
Yan Anlam • Yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları farklı sözcüklerdir.
• Sözcüğün gerçek anlamına bağlı olarak kazandığı ve gerçek › Neden kondun a bülbül kapımdaki asmaya (çardak üzerine
anlamla arasında benzerlik ilişkisi olan anlamıdır. yayılan üzüm-bitki)
Ben yârimden ayrılmam götürseler asmaya (asmak işi)
› Testinin boğaz kısmı, diğer yerlerine göre dar olur. (Şişe,
güğüm vb. kaplarda ağza yakın dar bölüm.) ÷ NOT
• Düzeltme işareti (^) olan sözcüklerde sesteşlik ilişkisi yoktur.

Terim Anlam › kar → kâr, hala → hâla
• Sözcüğün herhangi bir bilim, sanat, meslek dalıyla ilgili kazan- • Sözcüklerin gerçek ve mecaz anlamları arasında sesteşlik
dığı anlamdır. ilişkisi kurulmaz.

› Çanakkale Boğaz’ı, dış güçlerin göz diktiği yerlerden biriydi.
(İki kara arasındaki dar deniz - Coğrafyayla ilgili) Zıt (Karşıt) Anlamlı Sözcükler
› İzlediğimiz son oyunda kostüm ve dekor çok iyiydi. (Tiyatro • Anlamca birbirinin karşıtı olan, çelişen sözcüklerdir.
ile ilgili)
• ED • ÷ NOT olumsuzu: gelmemek
› doğru - yanlış
› üzgün - mutlu
› zor - kolay
› yavaş - hızlı
Mecaz Anlam
•
Bir sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak kazan-
Bir sözcüğün olumsuzu onun zıt anlamlısı değildir.
› Afet bölgelerinde binlerce boğaz gıda yardımı bekliyor.
› gelmek → zıddı: gitmek
(Yiyeceği içeceği sağlanan kimse.)
Somut Anlam
Sözcüklerin beş duyu organından biriyle veya birkaçıyla algıla-
•
Cümledeki kullanımlarına göre kimi zaman aynı anlamları kar-
nabilen kavram ya da varlıkları karşılayan anlamıdır. Yakın Anlamlı Sözcükler
şılayan ancak eş anlamlı sözcükler gibi birebir aynı anlama gel-
› Yemekten sonra genellikle sütlü tatlıları tercih ederim. meyen sözcüklerdir.
› Papatyaların kokusu bahçeyi sarmıştı. › ilerlerken - yürürken › çabalamak - çalışmak

6