Page 6 - 2024 editör yurdışı özetin özeti

ŞİİR BİLGİSİ BÖLÜM 1

EDİTÖR YAYINLARI

ŞİİR Beyit
• Zengin sembollerle, ritimli ve ahenkli sözlerle, seslerin uyumlu • Anlamca bir bütünlük oluşturan ve iki dizeden oluşan nazım
kullanımıyla ortaya çıkan edebî anlatım biçimine denir. Şiir, birimidir.
okurda estetik duygular ve coşkunluk uyandıran bir edebiyat › Beni candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı
ürünüdür.
Felekler yandı âhımdan murâdım şem’i yanmaz mı
ŞİİRDE TEMA Fuzulî
• Şiirde okuyucuya iletilmek istenen ana duyguya tema denir. Şii- Dörtlük
rin geneline yayılır ve de soyuttur.
• Dört dizeden oluşan ve anlam bütünlüğü olan nazım birimidir.
ŞİİR DİLİ › Yiğidin eyisini nerden bileyim
• Günlük konuşma dili ile şiir dili birbirinden farklıdır. Şiirde, gün- Yüzü güleç kendi yaman olmalı
lük dildeki sözcüklere özel ve farklı anlamlar yüklenir yani şiir Kasavet serine çöktüğü zaman
dilinde imgeler vardır. Gönlünün gâmını alan olmalı
İMGE Karacaoğlan
• Şairin; bir varlığı, kavramı, durumu daha canlı ve daha duygulu
anlatmak için onu başka varlık, kavram veya durumların çizgi- Bent
leriyle anlatmasıdır. • Üç, beş veya daha fazla dize öbeklerinden oluşan ve anlam
bütünlüğü olan nazım birimidir.
SÖYLEYİCİ
• Şiirde şairin sesini ve söyleyişini emanet ettiği kurgusal bir kişi › Beni bu güzel havalar mahvetti
Böyle havada istifa ettim
veya varlıktır.
Evkaftaki memuriyetimden
MAHLAS Tütüne böyle havada alıştım
• Divan şairlerinin şiirlerinde kullanmış oldukları takma adlardır. Böyle havada aşık oldum
Genellikle son beyitte kullanılır. Eve ekmekle tuz götürmeyi
Böyle havalarda unuttum.
MANZUME Orhan Veli Kanık
• Ölçülü, uyaklı dizelerle yazılmış metinlerdir. Sözcükler genel-
likle gerçek anlamlarında kullanılır. Sanatsal olmayan her konu NAZIM BİÇİMİ (NAZIM ŞEKLİ)
işlenebilir. • Şiirin; nazım birimi, ölçüsü ve kafiye örgüsüne göre kazandığı
biçimsel özelliklerdir.
MAZMUN • Türk şiirindeki başlıca nazım şekilleri:
• Şiirde kalıplaşmış olan söz ve benzetmelerdir.
Halk Şiiri
ŞİİRDE GELENEK Anonim Halk Şiiri: Mâni, Türkü
• Türk şiirinde destan geleneği, halk şiiri geleneği, divan şiiri Âşık Tarzı Halk Şiiri: Koşma, Semai, Varsağı, Destan
geleneği ve modern (serbest) şiir geleneği başlıklarında ele
alınır. Aruz Ölçüsüyle Yazılan Halk Şiiri: Divan, Kalenderi, Semai,
Selis, Satranç
NAZIM BİRİMİ Divan Şiiri
• Şiirlerde anlam bütünlüğü gösteren ve yapıyı oluşturan, dize
veya dizeler topluluğudur. Dize sayısına göre adlandırılır. Beyitlerle Kurulanlar: Gazel, Kaside, Mesnevi, Kıt’a, Müste-
Nazım birimleri: zat
Bentlerle Kurulanlar: Tuyuğ, Rubai, Murabba, Şarkı, Muham-
Mısra (Dize) mes, Terkibibent, Terciibent
• Ölçülü ve anlamlı, bir satırlık nazım birimi. Batı Etkisindeki Türk Şiiri

› İstanbul’u dinliyorum gözlerim kapalı Sone, Terzarima, Triyole, Balat, Serbest nazım
Orhan Veli Kanık

49