Page 5 - sağlık bakanlığı tıbbi sekreter konu anlatımlı soru bankası
P. 5
SÖZCÜK TÜRLERI 8.
BÖLÜM
DATA YAYINLARI
SÖZCÜK TÜRLERI Varlıkların Oluşuna Göre Adlar
Somut Adlar: Beş duyu organımızdan herhangi biriyle
algılanabilen varlıkları karşılayan adlardır.
ADLAR (ISIMLER)
Varlıkları, kavramları karşılayan sözcüklerdir. İnsanoğlu X Örnek
yeryüzünde ve kâinatta görüp algıladığı tüm varlıklara ● ses, ışık, sıcak, ağaç, koku, toprak, tahta, çanta, kutu,
birer ad vermiştir. Adları çeşitli gruplar hâlinde inceleye- defter, çiçekler, top, gaz, tuşlar, kuş…
biliriz: Soyut Adlar: Beş duyu organımızdan herhangi biriyle
algılanamayan ancak varlığını kabul ettiğimiz kavram ve
Varlıklara Verilişlerine Göre Adlar varlıkları karşılayan adlardır.
Cins Adlar: Aynı türden olan, benzeri bulunan varlıkları X Örnek
karşılayan adlardır. ● aşk, sevgi, korku, cesaret, melek, rüya, hayal, mut-
luluk, güzellik, sevinç, Tanrı, iyilik, keder, akıl, ruh…
X Örnek
● elma, kalem, çocuk, balık, kuş, armut, ağaç, iplik, ADLARDA YAPI
ayran, peynir, el, kol, pembe, dört, akşam... Adlar yapı özellikleri bakımından üçe ayrılır:
Özel Adlar: Tek olan, benzeri bulunmayan varlıkları kar- Basit Adlar: Herhangi bir yapım eki almamış adlardır.
şılayan adlardır. Bir adın çekim eki alması, onun basit olmasını engelle-
mez. Çekim ekleri diğer sözcüklerin de yapısını etkile-
X Örnek mez.
● Ahmet, Selin, Hüseyin (kişi adları); Elazığ, Ankara X Örnek
(yer adları); Danimarka, Suriye (ülke adları); Yaban,
Simyacı, Varlık (kitap, dergi adları); İstanbul Valiliği, ● ayak, tavuk, ağaç, elma, çocuk, yollar, duvardan,
Sağlık Bakanlığı (kurum adları); Türkçe, Farsça, İngi- insanda, kedilere…
lizce (dil adları); İslamiyet, Hristiyanlık, Alevilik (din, Türemiş Adlar: Bir yapım eki yardımıyla bir ad veya
mezhep adları); Boncuk, Tekir (hayvan adları)... eylem kökünden türetilen yeni adlardır.
Varlığın Sayısına Göre Adlar X Örnek
● ışıklı, gözlük, tatlıcı, kokusuz, başlık, kocaman, yolcu
Tekil Adlar: Sayıca tek bir varlığı karşılayan adlardır. (addan türeyen adlar)
● yazıcı, durak, istek, yürüyüş, bakım, alıntı, kazı…
X Örnek
(eylemden türeyen adlar)
● kalem, yol, ev, dede, roman, balık...
Birleşik Adlar: Kalıplaşma yoluyla iki adın, bir adla bir
Çoğul Adlar: Sayıca birden çok varlığı karşılayan adlar- eylemin ya da iki eylemin birleşmesiyle oluşan adlardır.
dır. Adlara “-ler/-lar” eki getirilerek yapılır.
X Örnek
X Örnek ● olağanüstü, buzdolabı, kalemtıraş, ağaçkakan,
● kalemler, yollar, evler, dedeler, romanlar, balıklar... Çanakkale, kahvaltı (iki adın birleşmesiyle oluşanlar)
● bilgisayar, mirasyedi, ateşkes, hacıyatmaz (bir adla
Topluluk Adları: Çoğul eki almadan birçok varlığı kar- bir eylemden oluşanlar)
şılayan adlardır.
● yapboz, örtbas, dedikodu, kapkaç (iki eylemin birleş-
mesiyle oluşanlar)
X Örnek
● toplum, halk, millet, ordu, bölük, sürü...