Page 3 - 2024 kpss coğraya çalışma yaprakları data

TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ KONUMU KPSS COĞRAFYA

COĞRAFI KONUM

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde kapladığı alana coğrafi konum denir. Coğrafi konum matematik (mutlak) konum ve özel (göreceli)
konum olmak üzere ikiye ayrılır:
MATEMATIK KONUM (MUTLAK KONUM)
Herhangi bir ülke veya yerin başlangıç meridyenine ve Ekvator’a göre konumuna matematik konum denir. Türkiye 36° - 42° Kuzey
paralelleri ile 26° - 45° Doğu meridyenleri arasında yer alır.

PARALEL VE ENLEM MERIDYEN VE BOYLAM
Paralel Meridyen
DATA YAYINLARI
Ekvator’un kuzey ve güneyinde, Ekvator’a paralel olarak birer Bir kutuptan diğer kutba ulaşan ve Ekvator ile paralelleri dik
derecelik açılarla geçirilen dairelere paralel adı verilir. kesen hayali yarım çemberlere meridyen denir.
● Başlangıç paraleli ve en büyük paralel dairesi Ekvator’dur. ● Başlangıç meridyeni Londra’nın Greenwich gözlemevi üze-
● 180 paralel dairesi vardır. rinden geçen meridyendir.
● Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe paralellerin boyları ● Başlangıç meridyeninin 180 adet doğusunda, 180 adet batı-
kısalır. Buna karşılık paralel numaraları büyür. sında olmak üzere toplam 360 meridyen yayı vardır.
● Ekvator 0°, kutup noktaları 90° paralellerini oluşturur. ● Ekvator üzerinde iki meridyen yayı arasındaki uzaklık 111
km’dir. Kutuplara doğru gidildikçe bu uzaklık azalır.
● Paraleller birbiriyle kesişmez veya birleşmez.
● Bütün meridyenlerin boyları birbirine eşittir.
● Ardışık iki paralel arası uzaklık mesafesi her yerde 111 km’dir.
● Aynı meridyen üzerinde bulunan noktaların yerel saatleri
Enlem aynıdır.
Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın Ekvator’a olan uzaklığı- ● Ardışık iki meridyen arasındaki zaman farkı 4 dakikadır.
nın açısal değeri enlem olarak ifade edilir.
Boylam
● Enlem;
Dünya üzerindeki bir noktanın başlangıç meridyenleri arasındaki
► İklim, bitki örtüsü, basınç ve rüzgâr,
açısal değere boylam denir.
► Güneş ışınlarının düşme açısı ve sıcaklık dağılışı,
● Boylamlar, doğu ve batı boylamları olmak üzere ikiye ayrılır.
► Denizlerin sıcaklık ve tuzluluk oranı,
● Boylam yerel saat farkı üzerinde etkilidir.
► Gece gündüz arasındaki zaman farkı,
● Derece, dakika ve saniye cinsinden ifade edilir.
► Kalıcı kar sınırı yüksekliği,
● Doğuya gittikçe yerel saat ileri, batıya gittikçe geri olur.
► Yerleşme biçimi ve mesken tipi,
► Hayvan türlerinin dağılışı, { Not: Aynı boylam üzerindeki noktaların yerel saatleri, öğle
vakitleri, Güneş’in karşısına geçme anları yıl boyunca aynıdır.
► Yağış biçimi ve miktarı, akarsu rejimleri üzerinde etkilidir.
TÜRKIYE’NIN MATEMATIK KONUMU SONUÇLARI
● Türkiye Kuzey Yarım Küre’de yer alır. Bu durum, Türkiye’nin ● 2 ve 3. saat dilimleri arasında yer alır.
güneyinden kuzeyine doğru gidildikçe bazı özelliklerin değiş- ● Türkiye Orta kuşakta yer alır. Türkiye’nin Orta kuşakta yer
mesine neden olur. Bu özellikler şunlardır: almasının sonuçları şunlardır:
► Güneyden kuzeye gidildikçe sıcaklık azalır, gölge boyları ► Akdeniz iklimi görülür.
uzar, kalıcı kar sınırı düşer, çizgisel hız azalır, yer çekimi
artar, deniz tuzluluk oranı azalır, gece - gündüz süre farkı ► Batı rüzgârlarının etkisi altındadır.
artar, enlem dereceleri artar, deniz suyu sıcaklığı düşer. ► Cephe yağışları görülür.
► En uzun gündüz, en kısa gece 21 Haziran’da; en uzun gece, ► Dört mevsim belirgin olarak yaşanır.
en kısa gündüz 21 Aralık’ta yaşanır. ● Türkiye dönenceler dışında olduğundan Güneş ışınlarını hiçbir
► Güneye bakan yamaçlar daha sıcaktır. Çizgisel hız kuzeye zaman dik açı ile alamaz. Bundan dolayı da gölge her zaman
gittikçe azalır. oluşur.
► Kuzeyden esen rüzgârlar sıcaklığı düşürürken; güneyden ● Başlangıç meridyeninin doğusundadır. Aynı anda bir ortak saat
esen rüzgârlar sıcaklığı artırır. kullanılır.
● Doğusu ile batısı arasında 45° - 26° = 19 boylam, 19 × 4 = 76
dakikalık zaman farkı bulunur. { Not: Türkiye’nin matematik konumunun sonucu olarak Gü-
neş’in doğuş ve batış saatleri yaz ile kış mevsimlerinde değişiklik
● Türkiye’nin kuzeyi ile güneyi arasındaki kuş uçumu uzaklık 666
km’dir. gösterir.
1